چکیده:
بررسی سازمان نظامی ایران در دوره قاجار و منابع این دوره به خصوص سفرنامهها، گزارشها و یادداشتهای هیاتهای نظامی آموزشدهنده اروپایی در ارتش ایران و ماموران سیاسی نشان میدهد که ساختار نظامی این دوره فاقد اقتدار و انتظام و کارآمدی کافی بوده و اصلاحات و اقداماتی که در این زمان انجام شده بود بخشی از آن به دلیل همین ضعف اساسی به نتیجه دلخواه نرسیدارتش سنتی قاجار هیچگونه اطلاعی از فنون مهندسی نداشت. آنان از فنون سنگر بندی و استحکامات نظامی بیخبر بودند. یکی از بزرگترین معایب و محدودیتهای ارتش سنتی قاجار، نداشتن نقشه جغرافیایی و ناآگاهی از این موضوع بود؛ در ارتش سنتی خبری از برنامهریزی جنگ و جنگیدن نبودارتش ایران از لحاظ تجهیزات جنگی و سلاح و مهمات وضع خوبی نداشت. سلاحهایشان یا همان سلاحهای قدیمی و سنتی بود و یا سلاحهای گرم از کار افتاده و قدیمی که کارایی چندانی نداشتند و معمولا در حین جنگ از کار میافتادند. اگر هم خود اسلحه درست بود مهمات نامرغوب و غیرقابل استفاده بود. همچنین ارتش ایران در ابتدای حکومت قاجار از یک ساختار مالی ناپاک برخوردار بوده و هیچ یک از امکانات و تجهیزات ارتشهای مدرن اروپایی را نداشته و وسایل جنگی آن همان ابزار سنتی و ابتدایی بوده است. همچنین سیستم مالی حاکم بر ارتش قاجار ناقص و دارای معایب زیادی بوده است. نکته مهمتر این است که فساد موجود در ارتش قاجار سبب حیف و میل شدن بودجه توسط مقامات بالای نظامی میگردید. این حیف و میل فسادآمیز بودجه سبب نوعی بیانگیزگی، دلسردی و فرارکردن از زیر بار مسئولیت و همچنین نارضایتیها و شورشها در بین لایههای مختلف ارتش گردید. بدین ترتیب میتوان گفت بخشی از ناکامی برنامهها، اصلاحات و تلاشهای حکومت قاجار برای مدرن سازی ارتش به دلیل ساختار اقتصادی و مالی ناقص، ناکارآمد و فسادآمیز این حکومت بوده است
خلاصه ماشینی:
نتیجه اقدامات هیئت های نظامی اتریشی باعث شد، براساس نظام اتریش رژیمان اول و دوم جهت پیاده نظام، شاسور، ژسی، توپخانه و موزیکانچیان بوجود آید (اعتمادالسلطنه، چهل سال تاریخ ایران دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، 1363، 274) طرح نظامی دیگری که براساس نظام بیگانگان شکل گرفت تاسیس نیروی قزاق بود که برخلاف طرح اتریشی بدلیل موقعیت برتر روسها در ایران، تا پایان دوره قاجار دوام داشت.
نتیجه اقدامات هیئت های نظامی اتریشی باعث شد، براساس نظام اتریش رژیمان اول و دوم جهت پیاده نظام، شاسور، ژسی، توپخانه و موزیکانچیان بوجود آید (اعتمادالسلطنه، چهل سال تاریخ ایران دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، 1363، 274) طرح نظامی دیگری که براساس نظام بیگانگان شکل گرفت تاسیس نیروی قزاق بود که برخلاف طرح اتریشی بدلیل موقعیت برتر روسها در ایران، تا پایان دوره قاجار دوام داشت.
نتیجه اقدامات هیئت های نظامی اتریشی باعث شد، براساس نظام اتریش رژیمان اول و دوم جهت پیاده نظام، شاسور، ژسی، توپخانه و موزیکانچیان بوجود آید (اعتمادالسلطنه، چهل سال تاریخ ایران دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، 1363، 274) طرح نظامی دیگری که براساس نظام بیگانگان شکل گرفت تاسیس نیروی قزاق بود که برخلاف طرح اتریشی بدلیل موقعیت برتر روسها در ایران، تا پایان دوره قاجار دوام داشت.
نتیجه اقدامات هیئت های نظامی اتریشی باعث شد، براساس نظام اتریش رژیمان اول و دوم جهت پیاده نظام، شاسور، ژسی، توپخانه و موزیکانچیان بوجود آید (اعتمادالسلطنه، چهل سال تاریخ ایران دوره پادشاهی ناصرالدین شاه، 1363، 274) طرح نظامی دیگری که براساس نظام بیگانگان شکل گرفت تاسیس نیروی قزاق بود که برخلاف طرح اتریشی بدلیل موقعیت برتر روسها در ایران، تا پایان دوره قاجار دوام داشت.