چکیده:
«نوستالژی» به عنوان یکی از مباحث مطرح در روانشناسی، در حوزه ادبیات نیز از موضوعات مهم شعر معاصر عربی و فارسی به شمار میآید. از جمله شاعران معاصری که حسرت گذشتههای خوشِ ازدسترفته و یادکرد آنها در اشعارشان بسامد فراوانی داشته نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث است. موقعیت و شرایط زندگی و جامعه، اندیشه و عاطفه قوی و آشنایی با بسیاری از شاعران و بزرگان منجر به برانگیخته شدن حس نوستالژیکی قوی در این دو شاعر شده است. این پژوهش بر آن است تا با بررسی نمودهای نوستالژی در دیوان دو شاعر به روش تحلیلی توصیفی، به بررسی و تبیین رویکردهای نوستالژیک در شعر نازک الملائکه و مهدی اخوان ثالث بپردازد. یافتههای پژوهش نشان میدهد که حسرت دوران کودکی، گذشته تاریخی و اسطورهای، غم غربت، مرگ و دوری از آرمانشهر در شعر دو شاعر از بسامد بیشتری نسبت به دیگر مفاهیم نوستالژیک برخوردارند.
خلاصه ماشینی:
پیشینه پژوهش درباره نوستالژی و بررسی تطبیقی مضامین آن کمابیش مقالاتی نگاشته شده و نیز در مورد این دو شاعر پرآوازه به طور جداگانه و مستقل پژوهش¬هایی صورت گرفته است؛ برای نمونه مقالاتی با عناوین ذیل چاپ شده است: مقاله¬های «فراخوانی میراث اسطورهای در اشعار نازک الملائکه و طاهره صفار زاده» از معصومه نعمتی قزوینی، سال1394 و «بررسی تطبیقی یوتوپیای تامس مور و شهر نیکان نظامی» نوشته کتایون فرشید و همکاران، 1390، فصلنامه مطالعات ادبیات تطبیقی؛ مقاله «جلوههای نمادین شب در شعر نیما و نازک الملائکه» از جواد رنجبر و همکاران، پژوهش¬های نقد ادبی و سبک شناسی؛ مقاله «زمان در شعر فروغ فرخزاد و نازک الملائکه بررسی تطبیقی دو شعر بعد از تو و افعوان» از رضا ناظمیان، همچنین مقاله «بررسی و مقایسه اشعار اجتماعی و انسان گرایانه مهدی اخوان ثالث و ایلیا ابوماضی» از ناصر محسنی نیا و همکاران، نشریه ادبیات تطبیقی؛ مقاله محمد شیخ با عنوان «بررسی تطبیقی درمان درد فراق(نوستالژی) در شعر نازک الملائکه و سهراب سپهری»، مجله زبان و ادبیات عربی؛ مقاله «بررسی زمینههای نوستالژی در اشعار نازک الملائکه و فروغ فرخزاد» از روح الله صیادی نژاد و همکاران، پژوهشنامه ادب غنایی؛ مقاله «دغدغههای سیاسی در شعر بدر شاکر سیاب و مهدی اخوان ثالث» از جهانگیر امیری و همکاران، کاوشنامه ادبیات تطبیقی؛ اما این پژوهش، متفاوت از پژوهشهای پیشین تلاش نموده با توجه به اشتراکاتی که میان اخوان ثالث و نازک الملائکة وجود دارد، با رویکردی تطبیقی به تبیین نمودهای نوستالژی در سرودههای آنها پرداخته و مخاطبان را با دیدگاههای نوستالژیک این دو شاعر نامور آشنا نماید.