چکیده:
ادبیات کودک مانند انواع دیگر ادبی، نیازمند نقد و بررسی است؛ نقدی که کودک را در مقام خواننده، به درک بهتر داستان یاری می رساند. در این میان، روش ایدن چمبرز که کودک را در مقام خواننده به حساب می آورد و او را در درون متن جای می دهد (خواننده مستتر) رویکردی کاربردی است. مطابق این نظر، نویسنده یا مولف به منظور کشف معنای متن، در متن خود روابطی با خواننده ایجاد می کند و آگاهانه و گاه، ناآگاهانه تصویری از خویش و خواننده اش می آفریند. پژوهش حاضر بر آن است تا با رویکرد توصیفی- تحلیلی، به بررسی مولفه های خواننده نهفته درون متن؛ یعنی سبک، زوایه دید، طرفداری و شکاف های گویا در چند داستان کوتاه از مجموعه های «لماذا سکت النهر» و «قالت الورده للسنونو»، از زکریا تامر، نویسنده معاصر سوری بپردازد. نتایج نشان از آن دارد که تامر با درنظر گرفتن مولفه های خواننده نهفته، در انتخاب واژه های ساده و جملات کوتاه متناسب با کودک، دقّت زیادی داشته است. انتخاب زاویه دید مناسب و طرفداری از کودکان و تعامل درست با آنان، از دیگر خصوصیات داستان های مذکور است؛ علاوه بر این، تامر با تمرکز بر روی لحظه ایجاد تغییر در زندگی شخصیّت های داستان و به کارگیری تصاویر متناسب با آن، سعی می کند پیام داستان ها؛ یعنی دوستی و کمک به هم نوع، قناعت، مسئولیت پذیری، دفاع از حریم و... را ابلاغ نماید.
خلاصه ماشینی:
» (مارتین ، ١٣٨٢ش : ١١٨) طرح چنین مباحثی باعث شد که ایدن چمبرز(Aiden Chambers)، با دست مایه قرار دادن اثر مهم کنث بورک (Kenneth Burke) به نام فلسفۀ شکل ادبی، دو مقالۀ مهم و تأثیرگذار «راهکارهای ارتباط » (١٩٤١م ) و «خواننده درون کتاب » (١٩٨٥م ) را بنویسد و در متن اخیر کوشید تا به این پرسش پاسخ دهد که «خواننده کودک نهفته در متن کیست ؟» (چمبرز، ١٣٨٨ش : ١١٥-١٥٧؛ خسرونژاد، ١٣٨٢ش : ٢٢) پژوهش حاضر با استناد به منابع کتابخانه ای و با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با هدف شناساندن خوانندة نهفتۀ درون متن و واکاوی ابعاد آن در داستان های کودکانۀ زکریا تامر نویسندة سوری، نگارش یافته و نویسندگان در این پژوهش در پی پاسخ به سؤال های زیر هستند: - مؤلفه های «خوانندة نهفته » چگونه در داستان های کودکانۀ زکریا تامر ظهور و بروز دارد؟ - چه تفاوتی میان خوانندة حقیقی و خوانندة نهفته در داستان های کودکانۀ تامر وجود دارد؟ ٢-١ پ٘ط٘ تحم٘ک در ادبیات فارسی، پژوهش هایی درخصوص خوانندة نهفته در متن ، صورت گرفته است ؛ از جمله مقالۀ «بررسی خوانندة نهفته در داستان های احمد اکبرپور»(حسام پور، ١٣٨٩ش ) یا «خواننده نهفته در دو داستان کودک از احمدرضا احمدی» (حسام پور و دیگران ، ١٣٩٢ش ) و نیز مقالۀ «خواننده نهفته در شمارة تلفن بهشت » (حسام پور و سادات شریفی، ١٣٩٣ ش ).