چکیده:
یکی از مهمترین مولفه های ساختاری در داستان که بار اصلی داستان را بر دوش می کشد، عنصر شخصیت است. در این بین، حضور چشمگیر زن به عنوان یکی از شخصیتهای اصلی و اهتمام به شخصیت پردازی از زنان، از اصلی ترین مباحث مرتبط با داستان است که در چند دهه اخیر مورد توجه داستان نویسان قرار گرفته است. یکی از نویسندگان معاصر عرب که اهتمامی ویژه به نقش زن داشته است «بنت الهدی صدر» است. با توجه به حضور پربسامد زن در داستانهای بنت الهدی صدر، نگارنده این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به بررسی شخصیت زن و روشهای شخصیت پردازی او در چهارده داستان کوتاه این نویسنده در دو مجموعه «لیتنی کنت اعلم» و «الخاله الضائعه» پرداخته است. ابتدا انواع شخصیت اعم از ایستا و پویا، اصلی و فرعی، ساده و جامع بررسی کرده، در ادامه، شیوه های شخصیت پردازی(مستقیم و غیر مستقیم:گفتگو، کنش و نام) واکاوی شده است. نتایج جستار پیش رو نشان می دهد که تقریبا اغلب شخصیتهای داستانهای بنت الهدی صدر، زنان دیندار و از نوع ایستا و ساده هستند و نویسنده بیشتر ناظر به خصوصیات باطنی و معنوی آنها در پردازش شخصیتهای داستانی، از هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم بهره گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"نتایج جستار پیش رو نشان میدهد که تقریبا اغلب شخصیتهای داستانهای بنت الهدی صدر، زنان دیندار و از نوع ایستا و ساده هستند و نویسنده بیشتر ناظر به خصوصیات باطنی و معنوی آنها در پردازش شخصیتهای داستانی، از هر دو روش مستقیم و غیرمستقیم بهره گرفته است.
نکتة قابل توجه و اساسی دربارة اندک شخصیتهای پویای داستانهای بنت الهدی صدر، اینکه روند و مسیر پویایی داستانهای او از بعد منفی و غیرمذهبی به سوی روند مثبت است که این امر نیز ریشه در روحیة مذهبی بنت الهدی و تأکید بر بعد تربیتی و آموزشی داستان نزد او به عنوان اصلیترین هدف نویسندة متعهد دارد؛ زیرا هر هنرمند و نویسنده متعهدی باید نسبت به آنچه پیرامونش میگذرد، آگاه باشد و موضوعات هنری و داستانی خود را از محیط اطراف و جامعة پیرامونی خویش اخذ نماید.
(فورستر، 1369ش: 75) با توجه به اینکه داستان کوتاه مجال چندانی برای پردازش شخصیت پیچیده فراهم نمیآورد، بیشتر شخصیتهای داستانهای بنت الهدی صدر، شخصیتهایی ساده هستند؛ یعنی شخصیت از آغاز تا پایان داستان، همان خصوصیت یک بعدی بودن، سادگی و وضوح ابعاد شخصیتی خود را حفظ میکند."