چکیده:
ترجمه تفسیر طبری، فراهم آمده در زمان سامانیان، قدیمی ترین ترجمه فارسی قرآن و از قدیمی ترین کتب نثر فارسی است. بررسی ویژگیهای نثر این کتاب که مطابق با نثر معیار آن روز و دور از حالت روایی و شاعرانه است، می تواند به خوبی بیانگر زبان نثر اوایل دوره فارسی دری باشد. در این مقاله ما به بررسی شش ویژگی افعال متعدی، پیشوند در فعل، مجهول و انواع آن، صیغه دعایی، لازم یک شخصه و استعمال افعال متروک و مستعمل در این نثر پرداخته ایم. تمایل خاص مترجمین به کاربرد فعل متعدی سببی، وجود انواع فعل مجهول، کاربرد دو پیشوند نادر «فا» و «ور»، شکل های مختلف فعل دعایی و انواع فعل لازم یک شخصه با توجه به جایگاه و کاربرد ضمیر مفعولی، ویژگیهای خاص و منحصر به فرد این ترجمه کهن از قرآن است.
Tabari Commentary Translation، which is provided at the time of Samanids، is the oldest Persian translation of Koran and Persian prose books. Reviewing the prose features of this book، which is similar to standard prose of that days and has had no poetic and narrative mode، could well represent the language prose of the early period of Dari Persian. This article considered the six features of transitive and Causative verbs، verb prefix، passive verb and its forms، pray verb، intransitive verb and the use of old and applied verbs in this prose. The translators tendency to use of certain transitive verb، different form of passive verbs، two rare prefix ‘’ Fa’’ and ‘’var’’، various form of pray verbs; and intransitive verbs given the position and apply of objective pronoun are the unique and special features of this ancient translation of Koran.
خلاصه ماشینی:
"در میان مصادر نمونهاز ترجمۀ تفسیر طبری،نمونههایی که با«اندن»آورده شده است،جزء یکی از دو مورد زیر میباشد: الف-2-1-متعدیشدۀ سببی افعال بیقاعده:J}برگرداندن از مصدر برگشتن(7:1779) برنشاندن از مصدر برنشستن(5:1244) سوزاندن از مصدر سوختن(6:1479) فریباندن از مصدر فریفتن(1:58) نشاندن از مصدر نشستن(3:786) الف-2-2-متعدیشده سببی به زمان مضارع: شوراندن از مصدر شوریدن(6:1622)که اصل عبارت چنین است:«اگر بشوراند تر از دیو شوریدنی،بازداشت خواه بهخدای عز و جل»که با توجه به متن آیۀ قرآن فعل«بشوراند-سوم شخص مفرد-مضارع»است:{/«و إما ینزغنک من الشیطاننزغ فاستعذ بالله»/}میباشد(41،فصلت:36) الف-3-نکتۀ قابل توجه دیگر در این متن تمایل به متعدی کردن افعال متعدی شده،بدون تأثیر در معنی و ساختماناجزای جمله است،توضیح اینکه با افزودن تکواژ متعدیساز به فعل لازم،فعل به متعدی(-گذر)تبدیل میشود و باافزودن این تکواژ به فعل متعدی،این فعل دوباره متعدی شده و نیاز به متمم مییابد: خوردن-خورانیدن(کسی را-چیزی را) اما در نثر ترجمۀ تفسیر طبری نوع سومی از افعال که شکل متعدیشده سببی و غیرسببی آن در ساختمان جمله هیچتأثیری ندارد،دیده میشود: فریباندن-فریفتن(1:58) سایانیدن-ساییدن(4:996) گسترانیدن-گستردن(5:1229) الف-4-از دیگر نکات قابل توجه در این متن عدم هماهنگی در کاربرد یکسان فعل در حال لازم و متعدی و معلوم ومجهول است،چنانکه در مثالهای زیر از مصدر سوختن،این عدم هماهنگی بخوبی نمایان است."