چکیده:
کتاب جامع التمثیل نوشته محمد علی حبله رودی (زنده 1054) از جمله قدیمترین کتابهای امثال و حاوی نابترین تمثیلهای ایرانی است که طی چهار قرن از پرخواننده ترین کتابهای اخلاقی و داستانی بوده؛ چنانکه بیش از پنجاه بار چاپ شده است. این کتاب ارزشمند و پرفایده، با آمیختن مثل و تمثیل با آیه و حدیث و شعر داروی پند و موعظه را برخواننده شیرین و گوارا میسازد. نویسنده با شاخ و برگ دادن داستانها و گاه تغییر در آنها میکوشد، داستان را دلانگیزتر و با پند و موعظه همراهتر سازد. در این مقاله پس از معرفی اثر و نویسنده و سبک وی، روشهای حبله رودی را در قصهپردازی معرفی میکنیم، سپس ریشههای داستانی قصهها را باز مینماییم. ماخذشناسی این داستانها که از جمله معروفترین قصص ادبی است، گامی برای قصهشناسی ایرانی است. حبله رودی در این اثر از 153 داستان برای مثلها یا داستان آنها بهره میجوید که در این تحقیق ماخذ 100 داستان را یافته و ضمن ارجاع به منابع آن، اختلاف روایتها را نشان دادهایم.
Jame-al-Tamsil book written by Mohammad Ali Hableh Rudy (Live 1054) including the most ancient persian Proverbs and contains the most pure Persian proverbs which had great reader and moral story book during four centuries; so more than fifty times is published. This valuable and benefit book with mixing the allegory and poetry with a verse and the Hadith take the story sweet for reader. Author tries to Nurture or change the story to make it sweet and beautiful. In this paper after the introduction of the author and book and his style we will mention his DP Story methods then we say the base of story. hableh rudy at this book used 150 stroy for proverbs that at this paper we found sources of 107 story and we refere to them and we note their differences.
خلاصه ماشینی:
"فنون ادبی(علمی-پژوهشی) دانشگاه اصفهان سال چهارم،شماره 1،(پیاپی 6)بهار و تابستان 1391،ص 130-107 مأخذشناسی قصص و حکایات جامع التمثیل دکتر حسن ذو الفقاری{o*o} چکیده {IBکتاب جامع التمثیل نوشتۀ محمد علی حبلهرودی(زنده 1054)از جمله قدیمترین کتابهای امثال و حاوینابترین تمثیلهای ایرانی است که طی چهار قرن از پرخوانندهترین کتابهای اخلاقی و داستانی بوده؛چنانکهبیش از پنجاه بار چاپ شده است.
3. جامع التمثیل و مؤلف آن جامع التمثیل از آثار فارسی قرن یازدهم در داستانهای امثال و تمثیلها و حکایتهای ادبی و بیان ریشۀ برخی ضربالمثلهاست که آن را محمد علی حبلهرودی(زنده 1054)در دار السلطنۀ حیدرآباد دکن نوشته است.
4. ساختار کتاب جامع التمثیل از جمله کتابهایی است که برای مجلسگویان و اهل منبر مناسبت دارد؛مثل زینة المجالس؛زیرا درمطاوی حکایات یا پس از آنها مؤلف به تناسب مباحث خود به موعظه و اندرزگویی میپردازد و چون سخنوران ازآیات و احادیث و امثال و اشعار فارسی و عربی،بوفور استفاده میکند.
56-مرد زندانی و شکیبایی(ص 260)داستان مردی است که به زندان میافتد و بیقراری میکند و دوستی او را بهصبر توصیه میکند،برگرفته از جوامع الحکایات و لوامع الروایات(باب سیزدهم قسم دوم،346)است.
در متون روایی فارسی دهها داستان از عبورعیسی از گورستان و زنده کردن مردگان در دست است؛از جمله الهینامه(ص 237-238)؛قصص الانبیا(ص 378)وکشف الاسرار(ج 2،442-443)؛افسانۀ گلریز(ص 38-46)؛راحة الارواح(ص 32-34)؛شرح التعرف لمذهب التصوف،(ص ج 4،1745)؛جوامع الحکایات و لوامع الروایات باب دوم از قسم اول(156 و ریاض الحکایات(ص 82-83)؛ترجمۀالسواد الاعظم(ص 67)؛ترجمۀ رسالۀ قشیریه(ص 173 و 471)لسان الواعظین(ص 231-234).
نتیجه جامع التمثیل نوشته محمد علی حبلهرودی(زنده 1054)شامل مثلها و داستانهای امثال به زبان فارسی این حوزه و ازکتب درسی بوده که بیش از پنجاه بار چاپ شده است."