چکیده:
عنوان شعائر در مورد زیادی در فقه مورد توجه فقها واقع شده و از طریق آن،مطلوبیت یا جواز و وجوب مواردی همچون اذان،نماز جماعت،سلام کردن،ختنه کردن،مراسم اعیاد و وفیات،زیارت قبور معصومین علیهم السلام و...، رعایت پوشش و حجاب و پوشش توسط زنان،نتراشیدن صورت،دست ندادن به افراد نامحرم و موارد دیگر نتیجه گرفته شده است. شعائر،جمع شعیره یا شعار که در معنای آن،علامت و نشانه نهفته،در قرآن چهار بار به کار رفته است و هرچند که در ضمن موضوعات حج مطرح شده و از همینرو به صورت مناسک و قربانیهای حج،صفا و مروه و مشابه آنها نیز معنی شده،مفهوم وسیع و گسترده دارد.ازهمینرو هر چیزی که نشانه و علامت خداوند باشد و انسان را به یاد خدا بیندازد و از شعائر است،به همین سبب شعائر به صورت دین و اوامر و نواهی خداوند معنا شده است.در آیهء من یعظم شعائر الله فإنها من تقوی القلوب از تعظیم و بزرگداشت شعائر و لزوم آن سخن گفته شده، گرچه برخی از دانشمندان اسلامی،همچون نراقی در استفادهء وجوب تعظیم شعائر و چگونگی آن از آیهء مورد بحث ایراداتی را طرح نمودهاند،در عین حال اصل لزوم بزرگداشت شعائر خداوند را از طرق روایات و عقل نفی ننمودهاند.
خلاصه ماشینی:
"مصادیقی که برای شعائر پیش از این به آنها اشاره رفت و در مبحث بعد مورد اشاره قرار خواهد گرفت،نیز این مدعا را تأیید میکند،از سویی برخی از نویسندگان کتب قواعدی فقهی(مراغی حسینی،7141:855/1-195)تحت عنوان قاعدهای مستقل از حرمت اهانت به شعائر و رجحان تعظیم و بزرگداشت آنها سخن گفتهاند و با این استدلال که شعائر از تقوا به حساب میآید و از سویی به دلیل آیات زیاد، تقوا واجب میباشد،لذا تعظیم شعائر واجب میباشد،لذا تعظیم شعائر واجب است،حال این پرسش پیشمیآید که منظور از تعظیم و بزرگداشت شعائر خداوند چیست؟گاهی گفته میشود(طریحی، 8041:394/1 و 494)منظور از تعظیم و بزرگداشت حرمات و شعائر خداوند اعتقاد به حکیمانه بودن آنهاست و اینکه آنها مطابق حق واقع شدهاند،نسبت شعائر به قلوب در آیهء و من یعظم شعائر الله فإنها من تقوی القلوب مؤید این دیدگاه دانسته شده است،چه آنکه لازمهء نسبت داده شدن شعائر به قلوب اعتقاد به آنهاست.
به لحاظ فقه سیاسی از اهمیت و جایگاه خاصی برخوردار هستند،مطلوبیت یا استحباب و وجوب برخی از موضوعات به دلیل شعائر اسلام نتیجه گرفته شدهاند و حتی قاعدهای فقهی تحت عنوان«حرمة إهانة المحترمات فی الدین»(موسوی بجنوردی،9141:392/5)دربارهء کوچک شمردن موضوعات مورد احترام دین سخن میگوید،برخی از مواردی که در فقه به دلیل شعائر اسلامی مطلوبیت آنها نتیجه گرفته شده عبارتند از: 1-ابن عقیل از فقهای متقدم شیعی(بیتا:89)با استناد به شعائر بودن سعی بین صفا و مروه و با استناد به روایتی از امام صادق علیه السلام سعی زن حائض را منع نموده و از همینرو به لزوم داشتن طهارت در هنگام سعی حکم نموده است هرچند مشهور از جمله شیخان،طهارت در هنگام سعی را واجب ندانسته و حکم به استحباب کردهاند."