چکیده:
در ادبیات عرب، مقامات به نوشته هایی با نثر مسجوع و متصنع اطلاق می گردد که نویسنده در ضمن بیان داستان هایی که معمولا پیرامون کدیه و گدایی است، سعی دارد قدرت هنری و ادبی خود را نیز به نمایش بگذارد. سابقه نگارش این گونه داستان ها که دارای یک قهرمان و راوی خیالی است به بدیع الزمان همدانی (398-358 ه.ق.) بر می گردد و ادامه و پرورش آن، توسط ابوالقاسم حریری- که بر پیش کسوت خود، سبقت جست- صورت گرفت. البته نگارش مقامات به حریری ختم نشد بلکه وی باعث شد مقلدان زیادی به تقلید از او مقامه بنگارند و شارحان و حافظان کثیری، اثر او را شرح و حفظ نمایند. در این مقاله به تعریف مقامه، سابقه و علت مقامه نگاری، معرفی حریری و اثر او پرداخته خواهد شد.
خلاصه ماشینی:
بررسی مقامات ابو القاسم حریری دکتر فیروز حریرچی استاد دانشکدهء ادبیات دانشگاه تهران و حسن مجیدی (از ص 45 تا 64) چکیده: در ادبیّات عرب،مقمات به نوشتههایی با نثر مسجوع و متصنّع اطلاق میگردد که نویسنده در ضمن بیان داستانهایی که معمولا پیرامون کدیه و گدایی است،سعی دارد قدرت هنری و ادبی خود را نیز به نمایش بگذارد.
حارث،او را در این حال مییابد،روز و شبی را با وی میگذراند و سپس او را به هدف آشنایی با حریری و شاهکار ادبی او که در حوزه آموزش لغت و مسائل بلاغی و انشانگاری حایز اهمیّت است،به معرفی وی و اثرش پرداخته شده است و منظور ما از عنوان مقامات حریری،بررسی پیدایش فنّ مقامه نگاری،مقامه نگاران،اسلوب نگارش و شناخت میزان اهمیّت و ارزش ادبی آن است.
چنانکه میبینیم او اثرش را با آشنایی راوی و قهرمان تمام حکایتها در بصره آغاز میکند و شرح آن را در قالب مقامهء«صنعانیه»میریزد و آن را اوّلین مقامهء خود قرار میدهد و در ادامه به ذکر داستانهایی از قهرمانان در جاهای مختلف میپردازد و نهایتا داستان توبه و ندامت ابوزید را توصیف میکند.
سخنان آغازین حریری در مقدّمهء مقاماتش نشان از این دارد که او کتاب خود را در معارضه با همدانی و به تشویق صاحب فضلی نگاشته است و در عین حال چنانکه خود گفته است سودمند بودن آن را نیز مدّ نظر داشته؛«و ما قصدت بالاحماض الاّ تنشیط و تکثیر سواد طالبیه.
امّا آنکه مقاماتش از بین مقلّدان، در خور توجّه است،کسی جز حریری نیست که 48 سال بعد از همدانی،اثری همسنگ کتاب وی-که در معنی و لفظ و هنر بینظیر است-اثر حریری بسیار مقبول افتاد و از این پس،رفتهرفته،نام حریری،جایگزین نام همدانی شد.