چکیده:
بررسی کتب تذکره شاعران نکات مهمی را در حوزه زبانشناسی فارسی، تاریخ ادبی، وضعیت سیاسی و اجتماعی
ادوار گذشته معلوم میدارد. به همین جهت تذکره شعرای مرآتالخیال مورد بررسی قرار گرفته و ضمن شرح حال مولف
به موضوعاتی در خصوص تذکرهنویسی اشاره شده است. از آنجایی که بخش عمدهیی از کتاب شامل دوره ظهور و
رواج سبک هندی است همچنین به علت تقارن زمانی مولف با برخی از شعرایی که از آنان نام برده شده نیز رعایت
ترتیب زمانی ظهور هر یک از آنان میتوان زمینههای پیدایش سبک هندی و تحول زبانی و معنوی آن را دریافت. در این
مقاله سعی شده ضمن معرفی کامل تذکره مورد نظر، جستجویی نیز در باب تذکره نویسی در ایران و هندوستان شده
باشد.
خلاصه ماشینی:
شعر فارسی درین عهد، به دنباله نهضت دوره تیموری نه تنها در دربارها و دستگاههای امارت نشانه فضل و سرمایه تقرّب به مرکزهای قدرت بود، بلکه به ذات خویش یکی از مظاهر کمال انسانی و مایه برتری شاعر بر دیگر مردمان، حتی بر اهل علم بوده است و به همین سبب هر کس اندک مایهیی از ذوق داشت سعی میکرد آن را دست موزه تفاخر سازد و بر اهل زمان عرضه کند.
کسانی مانند میرتقیالدین کاشانی و فخرالزمانی و تقی اوحدی بلیانی و بعضی دیگر از اینگونه مردان را میشناسیم که شهرهای ایران و هند را زیر پای سیاحت درآورده و از طبقات مختلفی که شعر میسرودند در کتابهای خود یاد نمودهاند و حاصل کار این طبقه به نوبه خود سرمایه دستهیی دیگر شد تا از مجموع کارها و تحقیقها و جست وجویهای آنان کتابهایی بسازند و از این راه تذکرههای مشروح بزرگی خواه در همین عهد و خواه در دوره بلافصل آن یعنی سده سیزدهم و اوایل سده چهاردهم مثل آتشکده، صحف ابراهیم، مخزنالغرائب، مجمعالفصحا و جز آن ترتیب دهند که مجموع آنها بصورت سرمایه بزرگی برای ادب و ادب شناسان فارسی درآمده و به صورت گنجینهیی کم نظیر برای آیندگان باقی مانده است.
نتیجه: با توجه به پارهیی از خطاها در تذکره مورد نظر بر میآید که مؤلف امیرشیرعلی خان لودی در نگارش کتاب خود در مواردی دچار لغزش شده و همانگونه که خود اشاره کرده دوری وی از مرکز زبان یعنی ایران، و به تبع آن عدم دسترسی به منابع راستین و دقیق در خصوص شرح حال تعدادی از شعرا خصوصا آنان که فاصله زمانی زیادی با مؤلف داشتهاند، علت این امر بوده است.