چکیده:
دستیابی مردمان ساکن در فلات ایران به فلزات مختلف در طول هزارههای پیش از تاریخ، از اهمیت بسیار زیادی در
چهارچوب مطالعات فرهنگی ایران برخوردار میباشد. در این نوشتار ابتدا پیدایش فلزات مختلف در جوامع پیش از
تاریخ ایران به اجمال آورده شده است. در قسمت بعدی فرآیندهای فلزگری کهن در منطقه شمال مرکزی ایران مورد
بررسی قرار گرفته است. در آخرین قسمت، براساس جدیدترین یافتهها از حفاری (8 ـ 1376) تپه سگزآباد دشت قزوین
و با استفاده از روشهای آزمایشگاهی (منیرالوگرافی و تجزیه عنصری) تکنولوژی فلزگری کهن در مقطع زمانی حدود
2100 تا 800 پ.م. مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
براین اساس و در ادامه، فرآیندهای فلزگری کهن در منطقه شمال مرکزی ایران (فلات مرکزی) به طور اعم و در تپه سگز آباد به طور اخص در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است.
شمال مرکزی ایران: اطلاعات و شواهد فلزگری کهن در این منطقه از فلات ایران عمدتا از حفاری باستانشناسی محوطههای باستانی مثل تپه سیلک کاشان (Ghirshman, 1938)، تپه حصار دامغان (Schmit, 1937)، تپه زاغه (Shahmirzadi,1977)، تپه قبرستان (Majidzadeh, 1996) و تپه سگزآباد (نگهبان، 1351 و طلایی 1378) به دست آمده است.
در منطقه شمال مرکزی ایران، به غیر از تپه سگزآباد دشت قزوین، اطلاعات و یافتههای مربوط به فلزگری آهن به طور محدود از حفاری قبرستانهای A/B تپه سیلک کاشان در سال 1932 کشف شده است.
در این راستا آنچه که جالب توجه است، نتایج تحلیلهای فلزگری کهن در منطقه شمال مرکزی ایران بویژه در دشت قزوین عموما قابل تعمیم به مناطق دیگر فلات میباشد.
در فصل حفاری سال 1356، بقایای معماری اواخر عصر مفرغ و عصر آهن محوطه و نیز اشیاء مفرغی بدست آمده از این فصل کاوش مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و منتشر گردیده است (Talai, 1983).
این شواهد که اهمیت زیادی در مطالعات فلزگری آهن دارند نه تنها از تپه سگزآباد بلکه از هیچ محوطه باستانی همزمان در ایران نیز کشف نگردیده است.
"Copper, Bronze and Their Implemention by Metalsmith of Sagzabad, Qazvin Plain Iran" AMI, Band 12, pp.
10- _______, (1983), "Notes on Bronze Artifacts at Sagzabad in Qazvin Plain, Iran Cirea 1400 B.