چکیده:
برخی از ناقدان متعصب ادب عربی،نظرات مغرضانهای در خصوص سرایندگان متعهد شیعی ارائه نمودند.آنان تا توانستهاند بر شخصیت اعتقادی -ادبی این سرایندگان یورش بردند و این همه استواری و آزاداندیشی آنان را ندیدند و شاید نخواستند که ببینند.در این مقاله بر آنم تا در وهلهء اول،برخی از این نظرات مغرضانه را تببین نموده و در مرحلهء بعد،پاسخی مناسب و مبرهن بدان ارائه دهم. د.نبیل خلیل ابو حلتم در«الفرق الاسلامیه فکرا و شعرا»اصرار دارد سید حمیری را«کیسانی مذهب»معرفی کند و نظرات ناقدان ادب عربی را پیرامون تغییر مذهب سید از کیسانیه به امامیه نادیده انگارد. د.شوقی ضیف دیک الجن را باتوجه به چند بیتی که در رثاء احمد بن علی هاشمی سروده،از غلاة شیعه معرفی میکند.شوقی ضیف،همچنین در پیروی دعبل خزاعی از مذهب تشیع تردید نموده و قصیدهء همیشه جاودان«تائیه»را در هالهای از ابهام نهاده،معتقد است دعبل این چکامه را با هدف دست یافتن به اموال اهل«قم»سروده است. فؤاد افرام بستانی در«الروائع»چکامهء بلند مذهبی ابو فراس حمدانی که به «الشافیه»مشهور است را منحول و محرف میداند و قصد دارد تمامی ابیات چکامه و ماهیت آن را زیر سؤال برده،آن را در هالهای از ابهام نهد.
خلاصه ماشینی:
د. نبیل خلیل ابو حلتم در«الفرق الاسلامیه فکرا و شعرا»اصرار دارد سید حمیری را«کیسانی مذهب»معرفی کند و نظرات ناقدان ادب عربی را پیرامون تغییر مذهب سیّد از کیسانیّه به امامیّه نادیده انگارد.
فؤاد افرام بستانی در«الروائع»چکامهء بلند مذهبی ابو فراس حمدانی که به «الشافیه»مشهور است را منحول و محرّف میداند و قصد دارد تمامی ابیات چکامه و ماهیت آن را زیر سؤال برده،آن را در هالهای از ابهام نهد.
شوقی ضیف در ادامه میگوید:شاید سخن ابو العلا درست باشد،زیرا شخصی همانند دعبل که از تمامی مردم دوری میگزید،ممکن نیست که خود را خالصانه در خدمت اهل بیت(ع) نهاده باشد،مگر اینکه در پس آن،انگیزهء مهمی بوده که وی را به این مدح و ستایش واداشته تا چکامهای سراید که بدان معتقد نیست.
ببینیم این چکامه با چه مطلع زیبا و دلکشی آغاز میشود: مدارس آیات خلت من تلاوة و منزل و حی مقفر العرصات گفتار شوقی ضیف را با سخن وجیه فانوس،پژوهشگر و ناقد ادبیات عربی، مقایسه کنید: دعبل خزاعی در عصر عباسی زیست و ایمانی استوار به اهل بیت پیامبر(ص)و محق بودن ایشان به امامت داشت؛از اینرو،طبیعی بود که ادبی که از خود بر جای مینهد،ادبی است که از تعهدش به مذهب تشیع برخاسته است.
فرض میکنیم سخن شوقی ضیف درست باشد و دعبل برای مال و منال دنیوی، اهل بیت(ع)را ستوده باشد؛آیا هجو حاکمان عباسی نیز برای کسب صله بوده است.
ابن معتز،ناصبی بود و دشمنی خاندان علی(ع)را در سینه داشت26 اشعار دینی و مذهبی فراوانی از ابو فراس حمدانی بر جای مانده؛برخی معتقدند سرودههای مذهبی این شاعر متعهد شیعه محدود است.