چکیده:
یکی از بهترین راههای انتقال اندیشهها و مفاهیم فرهنگی موجود در ادبیات غنی هر کشوری برای مخاطبین، اقتباس در هنرهای نمایشی است. از بین هنرهای نمایشی، انیمیشن بهعنوان یکی از خیالانگیزترین هنرهای شکلگرفته در قرن بیستم موفق شده محبوبیت زیادی را بین مخاطبان به دست آورد. تولیدات انیمیشنی دنیا به سه دسته کوتاه، سینمایی و تلویزیونی تقسیم میشوند که ازاینبین، آثار کوتاه زیادی در حوزه اقتباس تولید میشوند. نگارنده در پی این هدف است که ظرفیتهای موجود در انیمیشن کوتاه برای اقتباس چه بوده و چه الگوهایی نزد هنرمندان تولیدکننده وجود دارد؟ این پژوهش با ماهیت توصیفی تحلیلی و ابزار مطالعه و گردآوری منابع مختلف (آرای اقتباس سندرز، واگنر و دادلی اندرو) و تحلیل انیمیشنهای برگزیده چهار جشنواره معتبر ژاپن، تهران، فرانسه و آمریکا در طی ده سال اخیر به مهمترین انیمیشنهای کوتاه اقتباسی میپردازد و الگوهای شکلگرفته در بین هنرمندان را مورد واکاوی قرار میدهد. یافتهها نشان از آن است که انیمیشنهای کوتاه، ظرفیتهای منحصربهفردی را برای ارتباط با مخاطب عصر حاضر در مسیر انتقال ادبیات دارند. چهار الگوی اصلی اقتباس انیمیشنهای کوتاه عبارتاند از: انیمیشن کتاب، انیمیشن وابسته، انیمیشن نیمه وابسته و انیمیشن الهام گرفته. وفادارترین نوع اقتباس در نوع انیمیشن کتاب مطرح شده و تجربیترین نوع انیمیشن کوتاه چه از لحاظ فرم و چه محتوا در حوزه انیمیشنهای الهام گرفته خلاصه میشوند. بهتر است سیاستگذاران و مدیران در دو مسیر اول به سراغ اقتباس از منابع مختلف در حوزه انیمیشن کوتاه رفته تا مخاطبین بیشتری بهویژه کودکان و نوجوانان را با ادبیات ایران آشتی دهند.
One of the best ways to convey the themes and cultural concepts in the literature of any country to the audience is adaptation in the performing arts. Among these arts, animation has a large audience. Animation productions in the world are divided into three categories: short, feature film and TV series, and from this, many short works are produced in the field of adaptation. The author is looking for this goal, what were the capacities in the short animation for adaptation and what models are there among the producing artists? This research, with its descriptive and analytical nature, studying various sources (Sanders, Wagner and Dudley Andrew's adaptation opinions) and analyzing the selected animations of four important festivals in Japan, Tehran, France and America in the last ten years, deals with the most important short animation adaptations and the formed patterns. The results show that short animations have unique capacities to communicate with the audience of this century in the way of transmitting literature. The four main patterns of short animation adaptation are: book animation, dependent animation, semi-dependent animation and inspired animation. The most faithful type of adaptation in the book animation type and the most experimental type of short animation both in terms of form and content are summarized in the field of inspired animations. It is better for policymakers and managers to adapt different sources in the field of short animation in the first two ways to reconcile more audiences, especially children and teenagers, with Iranian literature.
خلاصه ماشینی:
نگارنده در پی این هدف است که ظرفیتهای موجود در انیمیشن کوتاه برای اقتباس چه بوده و چه الگوهایی نزد هنرمندان تولیدکننده وجود دارد؟ این پژوهش با ماهیت توصیفی تحلیلی و ابزار مطالعه و گردآوری منابع مختلف (آرای اقتباس سندرز، واگنر و دادلی اندرو) و تحلیل انیمیشنهای برگزیدۀ چهار جشنوارۀ معتبر ژاپن، تهران، فرانسه و آمریکا در طی ده سال اخیر، به مهمترین انیمیشنهای کوتاه اقتباسی میپردازد و الگوهای شکلگرفته در بین هنرمندان را مورد واکاوی قرار میدهد.
در بین فرمتهای تولیدی انیمیشن اقتباسی از لحاظ زمان و مخاطب، آثار سینمایی، تلویزیونی و کوتاه نقش مهمی را در تولید روایتها ایفا میکنند و بسیاری از نویسندگان حوزۀ انیمیشن با مطالعۀ منابع ادبی مختلف، آنها را برای مخاطبان کودک و نوجوان و حتی بزرگسال اقتباس کرده و به موفقیتهای زیادی دست پیدا کردهاند.
مسیری که در سالهای متمادی بر اساس همکاری ادبیات و انیمیشن شکل گرفت در طول زمان دستخوش تغییرات زیادی شد تا جایی که در برخی سالها بسیار کمرنگ شد و طرفداران ایدههای غیر اقتباسی به سمتوسوی دیگری برای تولید آثار رفتند؛ با اینکه در بسیاری از تولیدات انیمیشنی دنیا بهویژه آثار کوتاه، تعداد تولیدات اقتباسی با حمایت نهادهای مختلف افزایش یافت تا فرهنگ غنی موجود در گذشته در یک قالب نوین به نسل حاضر انتقال پیدا کند.
بر همین اساس این پژوهش میکوشد تا مهمترین رویههای شکلگرفته در تولیدات انیمیشن کوتاه اقتباسی کشور را در تطبیق با مهمترین آثار دنیا مورد بررسی و واکاوی قرار دهد؛ به این امید که بتوان مخاطبین نسل حاضر بهویژه کودکان و نوجوانان و حتی بزرگسالان را به سمت آشتی بیشتر با ادبیات فاخر کشور هدایت کرد.