چکیده:
امروزه، در عرصه نظام اقتصادی، یکی از عناصر شناخته شده و در حال گسترش، پدیده نوظهور رمزارز است. ظهور پدیده رمزارز با خود ایدههایی را به همراه داشته است که میتواند بهزودی نظام اقتصادی و حتی روابط اجتماعی را دستخوش تغییرات بزرگی کند؛ رمز ارزها، ماهیت فنی، ابعاد متعدد اقتصادی، حقوقی و همچنین فقهی مبهم و ضروری البحث دارند. این پژوهش، با تاکید بر این پدیده، درصدد است ضمن بررسی فنی و ماهیت شناختی رمز ارزها، جایگاه آنها را در نظام اقتصادی تبیین نماید. در ادامه، مخاطرات و چالشهای متعددی که متوجه نظامهای مختلف اقتصادی نمودهاند را بررسی کند. در این نوشتار، روش گردآوری دادهها، با بهرهگیری از رویکرد کتابخانهای و روش تحلیل داده بهصورت توصیفی- تحلیلی بوده است. ضمن عنایت به نکات پیشتر ذکر شده، دو مسئله مهم فقهی که متوجه پدیده رمز ارزها میباشد، یکی مسئله «مالیت» و دیگری «ماهیت غرری» رمزارز است که این پژوهش ضمن بررسی دیدگاهها و نظرات موافقین و مخالفین، این دو مسئله را مورد بازپژوهی قرارداده است.
خلاصه ماشینی:
8 چالشهای فقهی رمز ارزها 8ـ1 احتمال ایجاد اخلال و مسئله توهم مالیت این دیدگاه بیان می دارد حتی اگر دیدگاه فقهایی مانند امام خمینی (ره) پذیرفته شود که بر اساس آن وجود هر نوع عرضه و تقاضا برای مالیت شیء کفایت میکند، اما باز هم این مسئله مشمول رمز ارزها به مثابه مصداق نمی شود.
چون خاصیت در یاقوت وجود دارد نه در مهره» 2 (موسوی خمینی، ۱۴۱۵ق، ج۲، ص۵۲۲) با توجه به کلیه نکات مطرح شده مشخص میشود که در بحث مالیت رمزارزها دو دیدگاه فقهی وجود دارد که هر دو دلایلی مهم دارند؛ بنابراین، اگر بخواهیم با رویکرد قانونگذاری و کشف نظر حداکثری فقهی در این رابطه از منظر دانش اصول فقه، استناد با قاعده عام در شبهات مصداقيه جایز نیست و استصحاب عدم جاری می شود.
امام خمینی (ره) در کتاب مکاسب محرمه به خوبی این دیدگاه را بیان نموده و تأکید میکند: «اما در رابطه با حکم حالت دوم، یعنی شرایطی که در آن شیء مطلقا دارای منفعت نبوده و یا اینکه منفعت عقلایی ندارد، اما در معامله غرضی عقلایی وجود داشته باشد که سبب خرید آن شود، آنگاه حکم معامله صحت و عقلایی بودن آن است 3 » (موسوی خمینی، ۱۴۱۵ق، ج 1، ص۲۴۴).
9ـ1 دلایل فقهی وجود غرر در معاملات رمزارزها این دیدگاه معتقد است که اگر چالش توهم مالیت را در رابطه با رمز ارزها بپذیریم، آنگاه این چالش میتواند منجر به غرر شود.