چکیده:
واژه «فَضَحِکَتْ» در آیه «وَ امْرَأَتُهُ قائِمَةٌ فَضَحِکَتْ فَبَشَّرْناها بِإِسْحاقَ... » (هود:71)، از واژگانی است که مفسران و مترجمان فارسی زبان و لاتین، معنای واحدی از آن ارائه ندادهاند. مفسران معناهای گوناگونی از جمله خندید، حایض شد، تعجب کرد و... بیان داشتهاند؛ اما مترجمان فقط 4 معنا برای «فَضَحِکَتْ» آوردهاند که عبارتند از: «خندید، حایض شد، تعجب کرد و ترسید». در میان این معانی، دو معنای «خندید» و «حایض شد»، بیشترین بسامد را در تفاسیر و ترجمهها دارد. روایاتی نیز در معنای «فَضَحِکَتْ» نقل شده که مبنایی برای گروهی از مفسران و مترجمان گردیدهاست. این پژوهش با روش تحلیلی و رویکرد تاریخی تطبیقی، با هدف دستیابی به علل و منشا اختلاف معانی این واژه در فرایند زمان و ارائهی معنایی نزدیک به صواب صورت پذیرفتهاست. بررسی منابع لغوی و اشعار دوران جاهلی، مخضرمین و اسلامی و همچنین سیر تاریخی تفاسیر و تحلیل روایات وارده و بررسی این موضوع در عهدعتیق همراه با واژهشناسی ماده «ض ح ک» در زبان عبری نشان میدهد که واژهپژوهان، مفسران و مترجمان در معنای واژه، دقت لازم نداشته و ترجمهای دقیق ارائه ندادهاند. نتایج حاکی از آن است که از دو معنای رایج، «خندید» به صواب نزدیکتر است و معنای «حایض شد» نتیجهی اقتباس نادرست از عهد عتیق است.
The word Fadahikat in the Qur’an (Hud: 71) is one of the words that commentators and translators of Persian and Latin have not provided the same meaning for it.. The commentators have expressed various meanings such as laughed, menstruated, surprised, etc.; but the translators have given only 4 meanings for fadahikat, which are: laughed, menstruated, surprised and scared. Among these meanings, the two meanings "laughed" and "menstruated" have the highest frequency in interpretations and translations. Narratives have also been narrated in the meaning of fadahikat which has become the basis for a group of commentators and translators. This research was carried out with the analytical method and comparative historical approach, with the aim of finding the causes and origins of the difference in the meanings of this word in the process of time and presenting a meaning that is close to correct. Examining the lexical sources and poems of the Jahili, Mokhazramin, and Islamic eras, as well as the historical course of interpretations and analysis of the traditions, and the examination of this issue in the Old Testament together with the etymology of the word "d h k" in Hebrew shows that the philologists, commentators and the translators were not careful in the meaning of the word and did not provide an accurate translation. The results indicate that of the two common meanings, "laughed" is closer to the correct meaning, and the meaning "menstruated" is the result of a wrong adaptation from the Old Testament.
خلاصه ماشینی:
بررسي منابع لغوي و اشعار دوران جاهلي، مخضرمين و اسلامي و همچنين سير تاريخي تفاسير و تحليل روايات وارده و بررسي اين موضوع در عهدعتيق همراه با واژه شناسي ماده «ض ح ک» در زبان عبري نشان ميدهد که واژه پژوهان ، مفسران و مترجمان در معناي واژه ، دقت لازم نداشته و ترجمه اي دقيق ارائه نداده اند.
در رابطه با پيشينه ي معناشناسي آيه ي مورد بحث پژوهش حاضر بايد گفت به طور مفصل در تفاسير آمده ، به طوري که مفسران ٧ معنا براي آن بيان داشته اند، که بيشتر بر دو معنا تأکيد دارند؛ يکي به معناي خنديدن و ديگري به معناي حايض شدن ؛ اما به طور مستقل فقط يک مقاله در اين زمينه نگاشته شده ، با عنوان «آراء مفسران در معنا و سبب ضحک در آيه ي ٧١ هود» از حسن اصغرپور و مهديه دهقاني قناتغستاني در نشريه آموزه هاي قرآني پاييز و زمستان ١٣٩٨ شماره ٣٠، چاپ شده است ، که نويسندگان آراي تفسيري را با بازخواني مجدد ديگر آيات قرآن کريم ، متن تورات و نيز روايات مورد بررسي قرار داده اند.
Shaykh Muhammad (2011), The Holy Qur'an: The Arabic Text and English Translation, sixth edition, e-book.