چکیده:
یکی از بحث های مهم در اصول فقه، بحث مره و تکرار در اوامر و نواهی است. این بحث در بین علمای اصول محل نزاع است. با توجه به این که درعلم اصول آراء مرحوم آخوند رحمه الله علیه و شهید صدر رحمه الله علیه دارای جایگاه ویژه ای می باشد در این مقاله شعی شده است که دیدگاه ایشان به صورت تطبیقی مورد بررسی قرار گیرد. به این منظور پس از تبیین مفاهیم تصوری و تصدیقی بحث، به استدلال مرحوم آخوند رحمه الله علیه در کفایه و بیانات شهید صدر رحمه الله علیه در بحوث فی علم الاصول میپردازیم.
خلاصه ماشینی:
دلیل صاحب فصول رحمهالله توضیح استدلال ایشان این است: اينكه ما اصوليّين، بحث مىکنيم که صيغه افعل آيا دلالت بر مرّه مىکند يا تكرار، نزاع و بحث مذكور فقط مربوط به هيئت افعل - و اضرب - هست و هيچ ارتباطى با مادّه - ضاد، راء و باء - ندارد و دليل و شاهد مدّعاى خود را از كلام سكّاكى استفاده كردهاند كه: سكّاكى، ادعاى اتّفاق - اجماع اهل ادب - كرده كه: مصدر اگر مجرّد از لام و تنوين باشد، مفادش فقط ماهيّت و طبيعت است - دلالتى بر مرّه و تكرار ندارد.
اثبات دلالت نهی بر دوام و تکرار با استفاده از دال عقلی مرحوم آخوند خراسانی رحمهالله برای استدلال عقلی دلالت نهی بر تکرار، به بیان فرق امرونهی در مقام امتثال میپردازند به این بیان که: چنانچه شىء مأمور بهواقع شود، اتيان يك فرد از آن كفايت مىكند و موافقت با امر، حاصل مىشود زيرا وجود طبيعت با اتيان يك فرد هم تحقّق پيدا مىكند امّا اگر بنا باشد با نهى مولا موافقت شود، بايد تمام افراد طبيعت در خارج منعدم شود و تا وقتى تمام افراد منعدم نشود «لا يصدق انّ الطّبيعة قد انعدمت فى الخارج و لم تتحقق فى الخارج» پس اين فرق عقلى، بين اوامر و نواهى هست و نتيجهاش اين است كه در باب اوامر، اتيان يك فرد كفايت مىكند امّا در نواهى ترك يك فرد، كافى نيست بلكه بايد تمام آنچه براى طبيعت فرديّت دارد منعدم شود تا موافقت با نهى تحقّق پيدا كند.