چکیده:
اوضاع راهها و راهسازی در ایران عصر قاجار
لیدا مرادیان
کارشناس مسول اسناد مدیریت غرب سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران
چکیده
راههای اصلی ایران در عصر قاجار همان راههایی است که اکنون پایتخت را به مراکز مهم استانها و بنادر شمال و جنوب کشور مرتبط ساخته است. طرح راهها در حقیقت متناسب با طبیعت ایران و وضع ناهمواریها و مسیر رودها بوده است. در مجموع وضعیت راهها در عصر قاجار نامطلوب بوده و نمیشد عنوان راه را برای آن خطاب کرد. راههای ارتباطی از نوع جادههای ارابهرو و سوارهرو و پیادهرو بوده است که در درجه اول مخصوص حمل و نقل محمولات پستی بوده است و این محمولات به وسیلهی گاری در جادههای ارابه و به وسیلهی پیکها در راههای سوارهرو حمل و نقل میشد. کوتاه کردن مسافتها و استفاده از وسایل نقلیهی سریع و تند از مهمترین دغدغههای مسافران راهها در عصر قاجار بوده که جزء آرزوهای آنها بود ولی دولتمردان قاجار هیچگاه در صدد از بین بردن این دغدغهها نبودند و سیاستهای کشورهای استعماری چون انگلیس و روسیه باعث گردید تا در خصوص اوضاع راههای ارتباطی ایران چارهای اندیشیده بشود و به شکل امتیاز از آن سود ببرند زیرا در تجارت و بازرگانی که با ایران داشتند مسیرهای خاکی و شنزار برای آنها سخت و کسل کننده بود و راهآهن و راههای شوسه میتوانست هم فاصله را کمتر کند و هم راحت تر و با اطمینان کالاهای خود را به مقصد برسانند.
خلاصه ماشینی:
کوتاه کردن مسافتها و استفاده از وسایل نقلیهی سریع و تند از مهمترین دغدغههای مسافران راهها در عصر قاجار بوده که جزء آرزوهای آنها بود ولی دولتمردان قاجار هیچگاه در صدد از بین بردن این دغدغهها نبودند و سیاستهای کشورهای استعماری چون انگلیس و روسیه باعث گردید تا در خصوص اوضاع راههای ارتباطی ایران چارهای اندیشیده بشود و به شکل امتیاز از آن سود ببرند زیرا در تجارت و بازرگانی که با ایران داشتند مسیرهای خاکی و شنزار برای آنها سخت و کسل کننده بود و راهآهن و راههای شوسه میتوانست هم فاصله را کمتر کند و هم راحت تر و با اطمینان کالاهای خود را به مقصد برسانند.
شاید ما در داخل عوامل ضعف را کمتر احساس میکردیم ولی سیاحان اروپایی در گزارشات خود به مراتب این موضوع را مطرح کردهاند که نظام نامعقول گمرکی و عدم وجود وسایل ارتباطی سریع، مانع پیشرفت صنعت در ایران گشته بود (پولاک، 1361: 379) راه حل اساسی برای مقابله با همه مشکلات در راه های ارتباطی ایران و اینکه حمل و نقل آسان به وجود آید، در ایجاد راه آهن از شمال و جنوب است که از این طریق شاخههایی از راه آهن میتواند شهرهای دیگر چون شیراز و اصفهان را نیز به هم پیوند دهد.