چکیده:
مدخل «حسن عسکری( ع) مطالعهای نو و چند لایه، در سبک دائرةالمعارف نگاری است. تکاپوی نویسنده در ارائه تصویری تاریخی از امام و زمانه ایشان، یکی از بهترین مطالعات را به دست داده است. مسئله تحقیق این است، آیا این مدخل در شناخت دقیق عصر امام حسن عسکری؟ ع؟ از نظر «محتوا»، «تحلیلها» و «برآیندگیری» کاملا توانمند بوده است؟ روش پژوهش پیشرو، بازخوانی نقد محتوا با واکاوی «دقت استنادها»، «سطح تحقیق»، «سنجش تحلیل»، «بررسی برآیند» و «یافتههای نویسنده» است. یافتهها حکایت از آن دارند، در یک بررسی انتقادی، هر سه سطح پیشگفته در مدخل مورد نظر، نیازمند ژرفنگری است. به همین سبب، بازنگری در قالب غنیسازی برای مدخل «امام حسن عسکری؟ ع؟» پیشنهاد میشود.
خلاصه ماشینی:
آنچه در ادامه میآید، بررسی استنادی مقاله امام حسن عسکری؟ع؟ است که نشان میدهد نویسنده به تاریخمندی منابع اشاره ندارد، برای نمونه: _ پاکتچی «جعفریه خُلّص» را در شمار فرقههای عصر امام حسن عسکری؟ع؟ میداند، در ناقد، هفت سال در حوزه مطالعات امام حسن عسکری؟ع؟ پژوهش نموده و علاوه بر رساله دکتری خود «تعامل امامیه با سایر فرق مسلمان در عصر عسکریین»، یک مقاله بلند دانشنامهای نیز برای دانشنامه اهلبیت و چند مقاله درباره این دوره برای سایر فصلنامههای تاریخی نگاشته است.
برای نمونه دادههای تاریخی آوردهاند که گسترش حرکت زنگیان در رمضان سال 255ق (مسعودی، 1409ق: ج4، 108) مایه بیمناکی خلیفه از ضعف خلافت و قدرتیابی بزرگ علویان یعنی امام حسن عسکری؟ع؟ شد و همین یکی از دلایل تصمیم خلیفه بر قتل آن حضرت بود (ادیب، 1985م: 239) چرا که تعداد زیادی از طالبیان و علویان به صاحب زنگ گرویده بودند.
(کلینی، 1429ق: ج2: 640؛ ابن شهرآشوب، 1379ق: ج4، 433؛ راوندی، ج1، 445) همچنین نویسده، در اشاره به یکی از یاران امام، اشارهای به احمدبن یحیی بلاذری نموده و او را از یاران امام حسن عسکری؟ع؟ میشمرد در حالی که این سخن نیازمند دقت بیشتری است زیرا در روایت آمده است، امام با بلاذری دیدار کرد که این بلاذری یک محدث امامی به نام ابومحمد احمدبن محمدبن ابراهیم(واعظ طوسی) معروف به بلاذری است که در ایام حج امام را ملاقات نموده و یک حدیث قدسی از آن حضرت نقل نمود (ابن بابویه، 1378ق: ج2، 135) و ربطی به احمدبن یحیی بلاذری مورخ ندارد.