چکیده:
جهت بررسی رفتار طول دورههای خشک از دادههای بارش در مقیاس روزانه برای 45 ایستگاه سینوپتیک ایران (1985 تا 2017) استفاده شد. به منظور توزیع فضایی دورههای خشک از توالی های10، 20، 30 و بیشتر از30 روزه استفاده و به پهنه تبدیل شدند. نتایج نشان داد که بیشترین رخداد فراوانی دورههای خشک بلندمدت (30 روز و بیشتر)، با 86 رخداد مربوط به پهنه ی جنوب-شرق ایران و ایستگاه ایرانشهر است. کمترین فراوانی نیز با 3 مورد متعلق به ایستگاه رشت در کرانه جنوبغربی دریای خزر در شمال ایران بوده است. برای ارزیابی نوع توزیع دورههای خشک، تداوم بازگشت و احتمال وقوع آنها از توزیع احتمالاتی مارکوف مرتبه دوم استفاده شد. ماتریس احتمال و دورهی بازگشت برای تداومهای 10، 20 و 30 روزه در مقیاس ماهانه محاسبه و مشخص گردید که ماههای خرداد و فروردین کوتاهترین دوره بازگشت دورههای خشک (18 روزه) در مناطق خشک مرکزی و شرقی کشور با بیشترین احتمال رخداد (89 درصد) و طولانیترین دوره بازگشت مربوط به ماههای مهر و آبان در پهنههای مرطوب نوار ساحلی شمال و شمالغرب کشور با (338روزه) و کمترین احتمال رخداد (28درصد) است.
To study the behavior of dry period lengths, precipitation data were used on a daily scale for 45 synoptic stations in Iran (1985-2017). In order to spatially distribute the dry periods, sequences of 10, 20, 30 and more than 30 days were used and turned into zones. The results showed that the highest frequency of long-term dry periods (30 days and more), with 86 events is related to the south-eastern part of Iran and Iranshahr station. The lowest frequency with 3 cases belonged to Rasht station on the southwest coast of the Caspian Sea in northern Iran. The second-order Markov probability distribution was used to evaluate the type of dry period distribution, return continuity and their probability of occurrence. Probability matrix and return period for 10, 20 and 30 day continuities were calculated on a monthly scale and it was determined that June and April were the shortest dry period return periods (18 days) in the arid central and eastern regions of the country with the highest probability of occurrence ( 89%) and the longest return period is related to October and November in the wetlands of the north and northwest coast of the country (338 days) and the lowest probability of occurrence (28%).
خلاصه ماشینی:
در ايران نيز مطالعات فراواني در خصوص شناسايي رفتار روزهاي تر و خشک با استفاده از روش هاي احتمالاتي به ويژه زنجيره مارکوف انجام شده است (حجازي زاده و شيرخاني، ١٣٨٢: ٢٥؛ عساکره و مازيني، ١٣٨٩: ٢٩؛ طاووسي و همکاران ، ١٣٨٩: ٣١؛؛ فولادمند، ١٣٨٥: ١١٣؛ عليجاني و همکاران ، ١٣٨٩: ٢٠)؛ اما مطالعاتي که اختصاصاً طول دوره هاي خشک را نه رفتار روزهاي تر و خشک را مورد توجه قرار داده باشند بسيار اندک هستند.
اين مطالعه با توجه به پيشينه پژوهش ارائه شده در بالا در پي مدل سازي احتمالاتي تغييرات طول دوره هاي خشک در ايران با استفاده از مدل احتمالاتي زنجيره مارکوف مرتبه دوم است .
(به تصویر صفحه مراجعه شود) شکل ٢: طولاني ترين طول دوره هاي خشک سالانه با آستانه بارشي ٠/١ ميليمتر در بازه زماني ٢٠١٧-١٩٨٥ بررسي فراواني دوره هاي خشک بسيار بلندمدت در مقياس زماني سالانه نيز نشان داد که حداکثر فراواني اين دوره ها با آستانه ٠/١ ميليمتر متعلق به ايستگاه ايرانشهر در جنوب شرق ايران با ٨٦ مورد بوده است .
E. (1963): ‘A Markov Chain Model For The Probability Of Precipitation Occurrence In Intervals Of Various Length’, Mon. Weather Re6, 101: Pp. 298–301.
H. (1977): ‘Modelling Daily Precipitation Occurrence Process With Markov Chain’, Water Res. Res.
(1962): ‘A Markov Chain Model For Daily Rainfall Occurrence At Tel-Aviv’, Q.
(1976): ‘A Markov Chain Model Of Daily Rainfall’, Water Res. Res.
G. (1994): ‘A Markov Chain Model For Daily Precipitation Occurrence In South Korea’, Int. J.