چکیده:
مطالعه تفاسیر گوناگون، نشان دهنده آن است که وحدت معنا و تفسیر برای همه آیات قرآن کریم در میان مفسران وجود ندارد. اختلاف نظر ذیل تفسیر آیه «و قلیل من الآخرین» نیز یکی از این نمونه هاست. با نظرداشت به تفاسیر مختلف به دست می آید که مفسران با تکیه بر معنای ظاهری این آیه نظرهایی را ارایه داده اند؛ از جمله اینکه تعداد «سابقون» در امت پیامبر صلّی الله علیه و آله از سابقونی که در امت های گذشته بوده اند، کمتر است اما در مقابل این نظرها، روایاتی وجود دارد که تعداد یاران پیامبر صلّی الله علیه و آله در روز قیامت را بیش از یاران دیگر پیامبران دانسته است. بر این بنیاد میان این آیات و روایات تعارضی مشاهده می گردد که برخی از مفسران علی رغم کوشش خود، نتوانسته اند به طور صحیح و کامل این تعارض را بزدایند. مقاله حاضر می کوشد بر پایه روش توصیفی تحلیلی، این تعارض را بر طرف سازد. نتایج تحقیق نشان می دهد اختلاف نظر در این آیه از نادیده گرفتن نسبی بودن واژه «قلیل» نشات گرفته است و توجه به این نکته، تعارض بین آیه و روایات صحیح مرتبط با این موضوع را مرتفع می کند.
The study of different interpretations shows that there is no unity of meaning and interpretation for all verses of the Holy Qurchr ('39') an among the commentators. The difference of opinion following the interpretation of the verse " And a few of those (foremost) will be from the later generations. " is also one of these examples. Considering the various interpretations, it can be deduced that the commentators have provided some opinions based on the apparent meaning of this verse; including the one saying that the number of the "former" in the nation of the Prophet (s) is less than the number of the "former" in proceeding nations, but contrary to these views, there are narrations saying that the number of companions of the Prophet (s) on the Day of Judgment is more than the companions of other prophets. On this basis, there is a conflict between these verses and narrations that some commentators, despite their best efforts, have not been able to resolve this conflict correctly and completely. The present article tries to resolve this conflict based on a descriptive-analytical method. The results of the research show that the difference of opinion in this verse stems from ignoring the relative nature of the word "few" and paying attention to this point would remove the conflict between the verse and the correct narrations related to this issue.
خلاصه ماشینی:
در تفسير اين آيه، بين مفسران، نزاعي سخت در گرفته است؛ از يكسو، بعضي از مفسران با تكيه بر معناي ظاهري آيات 10 تا 14 سوره واقعه، تعداد سابقون از «آخرين» كه از امت پيامبر| هستند را در روز قيامت نسبت به امتهاي پيشين كه سابقون از «اولين» هستند، اندك ميشمارند (طباطبايي، 1417: 19 / 121؛ فيض كاشاني، 1415: 5 / 121؛ كاشاني، 1410: 3 / 1455؛ رازي، 1408: 18 / 301؛ سبزواري، 1406، 85؛ سيد كريمي حسيني، 1382: 534)؛ در حالي كه برخي ديگر از مفسران با تكيه بر بعضي روايات از جمله: «اهل بهشت صد و بيست صف هستند كه هشتاد صف آن از امت من هستند» (مجلسي، 1379: 1 / 291) و يا «بيهيچ شكي، تعداد امت من از تعداد ديگر امتها بيشتر خواهد بود و من در روز قيامت بيشترين تعداد پيروان را خواهم داشت» و نيز با تكيه بر واقعيت بيروني؛ يعني آمار جمعيتي كه تعداد اين امّت را ميليونها برابر امت گذشتگان احتساب ميكند، برداشت فوق از آيه را مردود قلمداد كردهاند (ابنعربي، 1422: 2 / 311؛ زمخشري، 1407: 4 / 458؛ شاهعبدالعظيمي، 1363: 12 / 453؛ قرشي، 1377: 10 / 513).