چکیده:
سلوک رفتاری و گفتاری امام رضا (ع) میتواند به عنوان الگویی در تعاملات مورد توجه قرار گیرد. در این دوران "زیدیه" از انقلابیترین فرقههای شیعی محسوب میشد که چندان مورد تایید و حمایت امام عصرش نبود. تعاملات امام رضا (ع) با فرقه زیدیه به عنوان یک دوست منحرف، الگوی رفتاری سازماندهی شدهای را بدست میدهد که راهگشای مسایل نو ظهور، خواهد بود. مقاله حاضر با روش توصیفی- تحلیلی، به رویکرد شناسی اجتماعی گفتمان امام رضا (ع) در مواجهه با سران فرقه زیدیه میپردازد. امام رضا (ع) در گفتمانهای اجتماعی مربوط به عامه و دانشمندان، با طرح مباحث توحید، امامت و ولایت، وپاسخ به پرسشها و شبههها، رهنمودهای رفتاری ارزشمندی از خود به جای گذاشتهاند. این گفتمانها به طور غیر مستقیم، متاثر از عنصر سوم گفتمان (مامون عباسی= قدرت) نیز میباشد. محورهای اساسی خلق گفتمان امام رضا (ع) با سران فرقه زیدیه (دوست منحرف)، در مقابل دشمن مشترک (مامون)، با هدف روشنگری و هدایت صورت پذیرفته است. اما محورهای اساسی در خلق گفتمان رضوی با مامون به هدف تبیین و عدم مسالمت میباشد که گاهی با تقیه در اظهار نظر همراه است. در هر کدام از این رویکردها به دالهای مرکزی میرسیم که نقش مهمی در تحلیل گفتمان امام رضا (ع) با زیدیه دارد.
Behavioral and speech behavior of Imam Reza (AS) can be considered as a model in interactions. During this period, "Zaydiyya" was considered one of the most revolutionary Shiite sects, which was not much approved and supported by the Imam of his time. Imam Reza's interactions with the Zaydi sect as a deviant friend provide an organized pattern of behavior that will pave the way for emerging issues.The present article deals with the social approach of Imam Reza (AS) discourse in the face of the leaders of the Zaydi sect with a descriptive-analytical method. Imam Reza (AS) has left valuable behavioral guidelines in social discourses related to the public and scholars, by raising the issues of monotheism, Imamate and Wilayah, and answering questions and doubts. These discourses are also indirectly affected by the third element of the discourse (Ma'mun Abbasi = power). The basic axes of creating the discourse of Imam Reza (AS) with the leaders of the Zaydi sect (deviant friend), against the common enemy (Ma'mun), has been done with the aim of enlightenment and guidance. But the main axes in creating Razavi discourse with Ma'mun are for the purpose of explanation and non-peace, which is sometimes accompanied by taqiya in commenting. ) With Zaydi.
خلاصه ماشینی:
تحليل رويکرد اجتماعي امام رضا در مواجهه با سران زيديه (با الگوگيري از روش تحليل گفتمان روايي (PDAM)) دريافت : ۱۳۹۸/۱۲/٤ پذيرش: ۱۳۹۹/۲/۳۱ مليحه اکبري ۱، حسين خاکپور۲، ابراهيم نوري ۳ چکيده سـلوک رفتـاري و گفتـاري امـام رضـا ميتوانـد بـه عنـوان الگويـي در تعامـلات مـورد توجـه قـرار گيــرد.
۲. روش کار روش کار پژوهـش پيـش رو بـه ايـن شـکل اسـت کـه روش پـدام بـه عنـوان الگـوي زيرسـاخت اوليــه در نظــر گرفتــه شــده و بــا توجــه بــه تحقيقــات پيشــين نگارندگان(خاکپــور و همــکاران)، روايـات امـام رضـا در برخـورد بـا سـران زيديـه بـه مثابـه يـک گفتمـان در نظـر گرفتـه شـده و پژوهشـي بينارشـته اي شـکل گرفتـه اسـت .
کشـف ايـن روابـط مهم تريـن مرحلـه محسـوب ميشـود کــه در تحليــل گفتمانــي روايــي مــورد توجــه است (بشــير،۱۳۹۲: ۷۳) در پژوهــش پيــش رو، بــا روش تحليــل گفتمــان روايت هــاي امــام رضــا بــا شــخصيت هاي مطــرح شــده در تاريــخ در روش پـدام، بـه تحليـل دقيق تـري از روابـط صحيـح انسـاني بـا رويکـردي اسـلامي ميرسـيم کـه بـا عنـوان رويکردشناسـي اجتماعـي مطـرح شـده اسـت .
رويکردها و مولفه هاي گفتمان اجتماعي امام رضا در مواجهه با زيديه پــس از تحليــل فضــاي گفتمانــي عناصــر خلــق گفتمــان و اســناددهي مولفه هــاي برداشــت شـده بـه گفتمـان امـام با زيديه (دوسـت منحـرف) و مأمون (دشـمن مشـترک)، براي رسـيدن بـه سـطح بعـدي يعنـي فضـاي فـرا گفتمانـي، بـه دسـته بندي رويکردهـا و مولفه هـاي گفتمـان امــام بــا زيديــه ميپردازيــم و از رهگــذر آن مولفه هــاي مطــرح شــده در هــر کــدام از ايــن گفتمانهــا نيــز ترســيم ميشــود.
از مهم تريــن رويکردهــاي جامعه شــناختي بــراي مواجهــه بــا فرقــه زيديــه ، رويکــرد سياسـي، اجتماعـي، فرهنگـي و اعتقـادي اسـت کـه ميتوانـد گفتمـان اجتماعـي امـام بـا ايـن فرقـه را مـورد تحليـل قـرار دهـد.