چکیده:
یکی از نهادهایی که در قرن چهارم هجری نقش برجسته و مهمی را نه تنها در میان سادات، بلکه در میان تمام شیعیان ایفا میکرد، نهاد یا منصب نقابت بود. در واقع به سبب نقش برجسته و ممتاز سادات در میان مسلمانان بویژه شیعیان بود که منصب نقابت ایجاد شد تا فردی مسئول، مواظبت کند کسانی به دروغ خود را به سادات منتسب نکنند و از سوی دیگر، حقوقی را که به آنان تعلق میگیرد و سایر امور مربوط به آنان را رتق و فتق کند. علت انتصاب نقیب این بود که کس دیگری غیر از سادات و اشراف علوی بر آنها، ولایت و سرپرستی نکند.این منصب در دوران حکومت شیعه مذهب آلبویه از اهمّیّت ویژهای برخوردار گشت. این مقاله به روش کتابخانهای و با رویکرد توصیفی قصد دارد که علاوه بر نگاهی به مفهوم نقیب و نقابت، سابقه، انواع و وظایف این منصب به معرفی و بررسی اجمالی آن در دوران آلبویه نیز بپردازد.
One of the institutions that played a prominent and important role in the fourth century AH, not only among the Sadats, but also among all Shiites, was the institution or position of the mask. In fact, it was because of Sadat's prominent role among Muslims, especially Shiites, that the position of niqab was created so that a responsible person would be careful not to be falsely attributed to Sadat, and on the other hand, the rights granted to them and others. Disrupt their affairs. The reason for appointing Naqib was that no one other than Sadat and the Alawite aristocracy should govern and supervise them.
In addition to a look at the concept of Naqib and Niqab, this article aims to introduce and briefly review the history, types, and functions of this position during the Al-Buwayhiyyah period, using a library method and a descriptive approach
خلاصه ماشینی:
در واقع به سبب نقش برجسته و ممتاز سادات در ميان مسلمانان بويژه شيعيان بود که منصب نقابت ايجاد شد تا فردي مسئول ، مواظبت کند کساني به دروغ خود را به سادات منتسب نکنند و از سوي ديگر، حقوقي را که به آنان تعلق ميگيرد و ساير امور مربوط به آنان را رتق و فتق کند.
نقابت عامه ، نقابتي بود که نقيب علاوه بر حفظ انساب ، به امور مربوط به افراد خاندان نيز رسيدگي ميکرد؛ اختلافات را از بين ميبرد و در صورت لزوم ، حد جاري مينمود(کاهن ، ١٣٨٤: ٣٢١).
نقابت خاصه : نقيب خاصه فقط در امور افراد تحت نظارت خود مداخله ميکرد؛ اما حق اجراي حدود و داوري نداشت و وظيفۀ اصلي اين نوع نقابت ، دقت در حفظ انساب خاندان سادات بود.
(ماوردي،همان : ١٢١)، داوري در نزاع بين سادات و سرپرستي ايتام ، نظارت بر امور موقوفات و تقسيم سهم سادات ميان آنان (همان ، ١٢٣)، تأييد يا رد دعويهاي نسبي افراد دربارٔە سيادتشان (نخجواني، ١٩٧١م : ٢٠٥)از اهم وظايف نقيب عامه بوده است .
ابومحمد ابن هاشم از اخلاف امام حسن (ع ) بود که به دستور معزالدوله از قم به بصره رفت و نقابت سادات را بر عهده گرفت (همان ، ١٥٢).
ابوالحسن بن علي بن محمد معروف به «کوکبي» که از سادات بود و به دستور معزالدوله ، ابتدا والي بصره گرديد و سپس به نقابت علويان بغداد منصوب گشت و تا پايان عمر خود هميشه پيشوا و نقيب بود(همان ، ١٥٢).