چکیده:
دانش معناشناسی مطالعۀ علمی معنا است که به تحلیل معنای واژهها با توجه به نظام معنایی آن میپردازد. معناشناسی تاریخی – توصیفی از جمله مهمترین و رایج ترین روش های این علم به شمار می رود از مهمترین راههایی که امروزه در علم معناشناسی مورد توجه ادبپژوهان واقع شده، تکیه بر روابط همنشینی و جانشینی است؛ زیرا از طریق شبکه معنایی با بررسی واژگان در سیاق آیات میتوان به معنای دقیقی از واژه دست یافت. که برای درک و فهم قرآن، لازم و ضروری است، این روش بر نظریة ساختارگرایی استوار است. بدون شک کاربرد این روش در مطالعه و فهم قرآن که دارای لایه های پیچیدة معنایی است، نقش عمده ای ایفا می نماید. مطالعة حاضر با هدف شناخت و معرفی معنا و مفهوم واژۀ «برهان»در نظام معنایی قرآن کریم انجام شده است «برهان» یکی از واژگان مهم قرآنی به حساب می آید و با نگاهی معناشناسی بر محور همنشینی و جانشینی میتوان گفت: که این واژه در قرآن کریم بر محور همنشینی با واژگانی چون «رب»، «من ربه» وضمیر«کم» هم نشین می باشد و در محور جانشینی نیز با واژههای «سلطان»، «بینه»، «حجت» و«آیه» دارای هممعنایی نسبی است که هریک به نحوی با موضوع برهان ارتباط دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی واژۀ «برهان» با روش توصیفی- تحلیلی، مطالعات واژهشناسانه و تحلیل از طریق همنشینی واژهها و جانشینی است؛ به عبارت دیگر از رویکرد معناشناسی ساختگرا و با تحلیل واژگان همنشین و جانشین «برهان» در قرآن کریم، برای شناخت مولفههای معنایی بنیادین این واژۀ قرآنی کوشش خواهیم کرد.
Semantic science is the scientific study of meaning that analyzes the meaning of words according to its semantic system. Historical-descriptive semantics is one of the most important and common methods of this science. One of the most important ways that is considered by literary researchers today is to rely on the relations of companionship and succession; Because through the semantic network, by examining the words in the context of the verses, the exact meaning of the word can be achieved. This method is necessary for understanding the Qur'an. This method is based on the theory of structuralism. Undoubtedly, the application of this method in studying and understanding the Qur'an, which has complex semantic layers, plays a major role. The present study was conducted with the aim of recognizing and introducing the meaning and concept of the word "argument" in the semantic system of the Holy Quran. "Argument" is one of the important Qur'anic words and with a semantic view on the axis of companionship and succession, we can say that this word in The Holy Qur'an coexists with words such as "Lord", "I am the Lord" and the pronoun "less" on the axis of companionship, and on the axis of substitution it has relative meanings with the words "Sultan", "Binet", "Hujjat" and "Verse". Each of which is somehow related to the subject of the argument. The purpose of this study is to investigate the word "argument" by descriptive-analytical method, lexical studies and analysis through word accompaniment and substitution; In other words, from the constructivist semantic approach and by analyzing the words that accompany and replace "argument" in the Holy Qur'an, we will try to identify the basic semantic components of this Qur'anic word.
خلاصه ماشینی:
در تحقیق حاضر سعی شده است که معنای واژة «برهان» بر اساس مطالعة روابط همنشینی و جانشینی بررسی گردد و جايگاه اين واژه در محیط معنايی قرآن مورد مداقه قرار گیرد لذا هدف درک صجیح تر و بهتر از مفاهیم آیات الهی با دقت نظر در روابط ساختاری واژگان قران و از جمله واژة «برهان» می باشد ؛ بدین صورت که روابط معنايی بین واژه برهان و مفاهیم مرتبط با آن مشخص و مؤلفه های معنايی اين واژه استخراج گردد.
1-واژه رب در قالب رابطه مکملی واژه رب یکبار در قران به عنوان همنشین واژه برهان به کار رفته است «وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ وَهَمَّ بِهَا لَوْلا أَن رَّأَى بُرْهَانَ رَبِّهِ كَذَلِكَ لِنَصْرِفَ عَنْهُ السُّوءَ وَالْفَحْشَاء إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ»(یوسف24) و دو بار نیز به شکل جار و مجرور بعد از کلمه برهان قرار گرفته است، می فرماید:« وَاضْمُمْ إِلَيْكَ جَنَاحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذَانِكَ بُرْهَانَانِ مِن رَّبِّك »(قصص32)و درآیه دیگر آمده است:«یا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءَكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ»(نسا174) ابن منظور «رب» را به معنای مالک دانســته است، می گوید: رب همان خداوند، عزوجل است، خداوند »رب کل شــیء» اســت؛ یعنی مالک آن است«( ابن منظور، پیشین، ج1، ص3) راغب اصفهانــی «رب»را مصدری در معنای تربیت دانسته است؛ تربیتی که به صورت تدریجی و مرحله به مرحله باشد، تا آن چیز به حد نهایی و تمام و کمال خود برســد(ر.