چکیده:
نهضت ترجمه در عصر خلافت عباسی باعث آشنایی مسلمین با میراث فرهنگی و علمی ملل کهن گذشته شد و بواسطه آن مسلمانان با آثار علمی یونانی، هندی، سریانی، پهلوی آشنا شدند ماحصل آن شکلگیری بنیانهای علوم جدید اسلامی بواسطه این نهضت علمی بود. از این میان ترجمه آثار یونانی باعث آشنایی مسلمانان با فسفه و منطق یونان گشت که ماحصل آن شکلگیری علم کلام و وارد شدن تفاسیر عقلی قرآن مجید بود. تاثیر نهضت ترجمه در فرق مذهبی آن دوران متفاوت بود. از همه این فرق مذهبی معتزله بیشترین تاثیر را گرفت. زیرا معتزله جریان فکری بود که در برابر مرجئه قرار گرفته بود و لزوم استفاده از عقل را در تبین و تفسیر احکام دینی لازم میدانست. معتزله با این اعتقاد فکری با آشنایی که با کتب ترجمه شده فلسفی یافت توانست منطق و فلسفه را در روش عقلانی که برای تفسیر مبانی دینی برگزیده بود بکاربرد. یکی از مهمترین نمودهای تاثیر گذاری منطق و فلسفه یونانی در تفسیر قران بود که مباحثی چون حادث بودن قرآن فورد تاویل گرایی در تفسیر متون دینی بود.
The translation movement in the era of the Abbasid Caliphate introduced Muslims to the cultural and scientific heritage of ancient nations, and through it Muslims became acquainted with Greek, Indian, Syriac, Pahlavi works. The result was the formation of the foundations of new Islamic sciences through this scientific movement. This translation of Greek works introduced Muslims to Greek philosophy and logic, which resulted in the formation of theology and the introduction of rational interpretations of the Holy Quran. The influence of the translation movement was different in the religious sects of that time. Because the Mu'tazilites were a current of thought that was in front of the reference and considered it necessary to use reason in explaining and interpreting religious rules. He used the rational method he had chosen to interpret religious principles. One of the most important manifestations of the influence of Greek logic and philosophy on the interpretation of the Qur'an was issues such as the accidentality of the Qur'an and Fordism in the interpretation of religious texts.
خلاصه ماشینی:
بررسي جنبه هاي تاثير گذاري نهضت ترجمه در شکل گيري انديشه فلسفي تفکر اعتزالي در تفسير قرآن 1 علي زرين مهر 2 حسن شادپور 3 محمدنبي سليم تاريخ دريافت : ٩٩/١٠/٢٤ تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٠٤/٠١ چکيده نهضـت ترجمه در عصـر خلافت عباسـي باعث آشـنايي مسلمين با ميراث فرهنگي و علمي ملل کهن گذشـته شـد و بواسـطه آن مسـلمانان با آثار علمي يوناني، هندي، سـرياني، پهلوي آشـنا شدند ماحصـل آن شـکل گيري بنيان هاي علوم جديد اسـلامي بواسطه اين نهضت علمي بود.
اين مقاله به دنبال پاسخ گفتن به اين سوال است که نهضت ترجمه چه تاثيري در روش تفسير قرآن توسط معتزله گذارد؟که از بطن اين سوال ميتوان سوالات فرعي ديگري را نيز طرح نمود؟شــاخصــه هاي تاثير پذيري تفاســير اعتزلي در چه مفاهيمي بروز نمود؟ مقصــود از «عقل گرايي مــــعتزله در تــــفسـير» چه بود؟در پاسخ به سولات فوق ميتوان فرضياتي چند مطرح نمود:چنين به نظر ميرســد معتزله تلاش نمود با اقتباس از اســلوب علم کلامي يهود و مســيحيت در اثبات خدا و مباني ديني که اثر ترجمه آثار کلامي بدان آشنا شده بودند به تبين عقلاني دين به سبک کلامي دسـت بزند.
(همان ، ١١) هر چند مخالفين فلسـفه درباره آياتي که مسلمين را تشويق به کسب علم ميکند بيان ميداشتند که منظور قران کسـب علم و معرفتي اسـت که در نزد مسلمانان ميباشد و در مقايسه آن علوم عقلي بشـر دانشـي خرد و پسـت ميباشد به عبارتي فقط به علوم ديني حديثي که ميراث رسول اکرم بود را داري اعتبار و ارزش دانسته بودند( فاخوري،١٣٧٧: ٢٤٩) اما با رواج ترجمه علوم مختلف به زمان عربي اين تصور چندان نپاييد بلکه علوم عقلي در تمدن اسلامي محصول بهره گيري ازترجمه اطلاعات وآثار علمي اقوام کهن گذشـته چون ايراني هندي يهودي ومسـيحي ميباشد بلکه ذوق علمي مسلمانان به اين علوم حياتي دوباره با بسـياري از ابعاد جديد در علم دانش بود.