چکیده:
در حقوق کیفری ایران جرم نیازمند عمل لازم و عنصر ذهنی است و بر همین اساس جرایم دو دستهاند.
گروه اول جرایم تام هستند و آن زمانیست که فرد وسوسه شده قصد ارتکاب جرم را پیشه کرده تصمیم به
ارتکاب جرم میگیرد مقدمات شروع به عمل مجرمانه را تدارک و پس از انجام عملیات نتیجتا موفق به
کسب نتیجه و به سرانجام رساندن قصد خود میشود. دیگری جرم ناقص است وآن اینکه به علتی از علل
قصد به نتیجه نرسیده ودر مرحلهای از مسیر مجرمانه متوقف میشود. علت توقف نیز ممکن است داخلی و
درونی یا معنوی است (جرم عقیم) و یا مادی و بیرونی (شروع به جرم). نویسنده درصدد است تا محدوده
شروع به جرم وشمول ومصادیق آن را در قوانین موضوعه ایران بررسی نماید.
خلاصه ماشینی:
دکتر صانعي در خصوص عنصر رواني چنين مينويسد براي آنکه عنصر رواني تحقق پيدا کند وجود دو عامل ضرورت دارد يکي اراده شروع به جرم (در قانون مجازات اسلامي ١٣٩٢) / ٢٣٣ ارتکاب و ديگري قصد مجرمانه يا خطاي جزايي (صانعي پرويز حقوق جزاي عمومي انتشارات گنج دانش تهران چاپ پنجم ١٣٧٢ جلد اول صفحه ٣٢٠).
در اين مرحله اگر انصراف براي مرتکب حاصل نشود او را از ادامه عمل باز ندارد جرم ناگزير به وقوع ميپيوندد (اردبيلي، محمدعلي، حقوق جزاي عمومي، جلد دوم ، تهران ، ميزان ، چاپ ششم ، ١٣٨٢)/ شرط دوم تحقق شروع به جرم آن است که به واسطه موانع خارجي که اراده فاعل در آنها مدخليت نداشته قصد مجرمانه معلق بماند يعني مرتکب اعمال اجرايي بدون ميل و اراده خود از ارتکاب جرم منصرف شده باشد (م ١٢٤ ق م ا.
/١٨٥/٢-١٨٤: اردبيلي، محمدعلي، ١٣٨٠، حقوق جزاي عمومي، ج ١، چاپ دوم ، تهران : بنياد حقوقي ميزان ٢٢٥) زمان انصراف : براي آنکه با جمع ساير شرايط انصراف ارادي باعث رفع مسئوليت اعمال اجرايي شود لازم است قبل از تکميل عمليات اجرايي، جرم صورت گرفته باشد اگر بعد از تکميل عمليات اجرايي جرم و قبل از حصول نتيجه احساس ندامت و پشيماني روي دهد و مجرم درصدد ترميم و جبران عمل خود برآيد اين حالت رواني تاثيري بر ماهيت عمل مجرمانه ندارد و تنها ممکن است باعث تخفيف مجازات گردد.