چکیده:
ابن ادریس تنها فقیه قرن ششم بود که توانست با نقد آرای پیشینیان به ویژه نقد آرای شیخ طوسی راه عرضه افکار نو و تکامل فقه شیعه را هموار سازد ودر عرصه اجتهاد وفقاهت برای خود مبانیای برگزید که به فقاهت او صبغه خاصی بخشید. کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی، حاوی فتاوی و نظریات فقهی اوست که برخی از آنها خلاف مشهور بلکه برخی از آنها متفردات وی بوده است. از آنجاییکه هدف از این تحقیق بررسی مبانی و چرایی متفرد و شاذ بودن آراء ابن ادریس است، نمونههایی از این آراء مانند نماز در دو لباس مشتبه، اقرار مبهم، اجرای حد مساحقه و... مورد کنکاش قرار گرفته و با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی، مبانی، مدارک و علت آنها مورد تبیین قرار میگیرد. اعتقاد به عدم حجیت خبر واحد از مهمترین مبانی ابن ادریس است که از یکسو به علت مبنای اصولی ایشان و از سویی به لحاظ بُعد زمانی قرائن موجب شده تا عمل قدما از مرآ و منظر وی مخفی مانده و درنتیجه عدم اطمینان وی به صدور برخی اخبار از معصومین شده، این خود موجبی برای عدم تمسک ایشان به بخش عظیمی از اخبار شده است و در نتیجه به متفرد و شاذ شدن آرای ایشان انجامید.
خلاصه ماشینی:
دليل شيخ طوسي و مشهور: ١-احتج الشيخ بما رواه عمار الساباطي، عن أبي عبد الله عليه السلام أنه سئل عن رجل ليس عليه إلا ثوب واحد، و لا تحل الصلاة فيه و ليس يجد ماء يغسله کيف يصنع ؟ قال : يتيمم ، و يصلي و إذا أصاب ماء غسله و أعاد الصلاة، شيخ استنادکرده به روايت عمار ساباط از أبي عبدالله (ع ) که از ايشان سؤال شد درمورد مردي که فقط يک لباس دارد و نماز در آن صحيح نيست و آبي براي شستن آن پيدا نميکند، اين شخص چه بايد بکند؟ امام فرمودند: تيمم کند و نماز بخواند و هرگاه آبي پيدا کرد، بشويد و نماز را اعاده کند.
روايت و اخباري که از منظر ابن ادريس اخبار آحاد تعبير ميشوند و در قول مشهور به آنها استناد مي- شود به اصل اشتغال اقرب است ، در هر تکليفي در صورت نقض عمدي آن ، گناه محسوب شده و مکلف چون قي عمدي کرده ، ذمه او همچنان مشغول هست پس قضا و اعاده آن روز براو واجب است ؛ سيدمرتضي هم با ابن ادريس هم عقيدست و همانند حقنه کردن با مايعات ، درمورد فرد روزه داري که عمدا قي نمايد نيز به عدم لزوم قضا فتوا ميدهند و اين شخص را مخطي ميدانند که بر او چيزي نيست .