چکیده:
این مقاله سعی دارد به روشی تحلیلی، هستیشناسی صدق در منظومه فکری آیت الله جوادی آملی را ترسیم نماید. هستیشناسی مورد نظر در این مقاله، هستیشناسی بهمعنای خاص آن در حوزۀ علم کتابداری (دانششناسی) است. به این معنا که مفهوم صدق و مفاهیم مترادف و هم ریشه آن و نیز نوع ارتباطات این مفهوم با سایر مفاهیم، از میان حدود شصت اثر از آثار این عالم وارسته، واکاوی شده و تبیین گردیده است. حاصل آنکه در دیدگاه علامه جوادی آملی مفهوم صدق، علاوه بر کاربرد معنایی خاص (صدق در اخبار) در معنای جامع (انشائیات، وجوب و امتناع تکوینی یعنی بود و نبود حقیقی و بود و نمود) نیز بهکار رفته است و در هندسه معرفتی وی، مفهوم صدق بهصورت مجزا از سایرمفاهیم درنظر گرفته نشده و پیوستاری از ارتباط با مفاهیم متعددی نظیر حق، تکوین، ملائکه، روح انسانی، فطرت انسانی، دین حق، آزادی و حریت، عقل و انسان کامل است.
This article attempts to analytically delineate the ontology of truthfulness in Ayatollah Javadi Amoli's intellectual system. The ontology discussed in this article is ontology in its specific sense in the field of library science (the study of science). That is to say, the concept of truthfulness and its synonyms and their root concepts as well as the type of relationships of this concept with other concepts have been explored and explained from about sixty works of this pious scholar. Consequently, from the viewpoint of Allameh Javadi Amoli, the concept of truthfulness, in addition to its specific semantic application (truthfulness in traditions), was used in a comprehensive sense (creations, necessity and formative contingency, namely, the true entity and nonentity, and noumenon and phenomenon); and in his epistemic geometry, the concept of truthfulness is not considered separately from other concepts; and it is a continuum of links with many concepts such as Truth, formation, angels, human spirit, human nature, religion of truthfulness, liberty and freedom, reason and perfect human beings.
خلاصه ماشینی:
2. ارتباط وجودشناختي ميان شبكه واژگاني تحقق عيني و اثربخش آنتولوژي صدق از منظر استاد جوادي آملي متوقف بر رعايت دقيق اين ركن است و اين مهم نيز بدون بهرهمندي از نگاه فيلسوفانه به حقايق وجودي ممكن نيست.
3. نوع ارتباط نيز هويدا گشته باشد براي تحقق آنتولوژي صدق از منظر استاد جوادي آملي علاوهبر شبكه واژگاني و ايجاد ارتباط ميان آنها، بايد نوع هريك از روابط در سراسر خوشههاي واژگاني آشكار گردد؛ مثلاً رابطه عقل و فطرت با كذب، رابطه ضديت است كه بايد اين رابطه در شبكه واژگاني به شكل زير آشكار شود.
(رجوع شود به تصوير صفحه) هستيشناسي صدق از منظر استاد جوادي آملي شناخت هندسه معرفتي استاد جوادي درباره حقيقت صدق، منوط به شناخت گستره معنايي اين مفهوم و ارتباطات وجودشناختي آن با مفاهيم ديگر است.
(همو، 1385: 9 / 128) تقسيمات صدق در آثار حضرت استاد تقسيمات متعددي براي صدق وجود دارد كه بايد لحاظها و سلسله مراتب آنها مورد توجه قرار گيرد، در غيراينصورت ايجاد آنتولوژي با ناهماهنگي مواجه ميشود؛ اين تقسيمات به شرح ذيل است: 1.
(همو، 1389: 431) اين مطلب در باره آزادي قلم و عقيده و بيان نيز مطرح است؛ چنين آزاديهايي اگر در جهت سوق دادن انسان بهسمت كمالات انساني باشد حق و صدق و اگر نشر آن در مسير گمراهي براي ايجاد انحراف در نظام اسلامي باشد باطل و كذب است.
جوادي آملي، عبدالله، 1384، تفسير انسان به انسان، محقق محمد حسين الهي زاده، قم، اسراء.