چکیده:
در این مقاله سعی شده اهمّ این بنمایههای عرفانی و چگونگی تطبیق آنها با اشخاص و حوادث کربلا، مطابق با الگوهای کیفی تحلیل محتوا، بررسی و در قالب سیزده عنوان نموده شود. هدف از نگارش این مقاله، نشاندادن پیشگامی عمان در ارائة تفسیری عارفانه از واقعة کربلا و همچنین چگونگی تطبیق بنمایههای عرفانی با اشخاص و حوادث کربلاست. به این ترتیب در این مقاله مشخص شده که تطبیق بنمایههای عرفانی با اشخاص و حوادث کربلا در گنجینهالاسرار عمان سامانی بهزیبایی صورت گرفته و منجر به ارائة تفسیری عارفانه از واقعة عاشورا شده و منظومة گنجینهالاسرار عمان از این نظر، اثر کمنظیری است. این مقاله و نتایج آن میتواند شواهدی برای عمدهترین بنمایههای عرفانی شعر فارسی، جهت درج در فرهنگهای عرفانی ارائه نماید.
خلاصه ماشینی:
ق ، ج ٩، بخش ٣: ٧٦٩) و حدیقه الشعرا (١٣٦٦، ج ٢: ١٢٢٦) و مکارم الآثار (١٣٣٧، ج ٥: ١٧٨٥-١٧٨٩) آمده است ، اما چنان که گفته شد با مطرح شدن شعر عرفانی- مذهبی یا عرفانی - عاشورایی در روزگار معاصر و گسترش یافتن تحقیقات دانشگاهی در این زمینه ، به گنجینه الاسرار عمان سامانی نیز به عنوان یک اثر عرفانی - مذهبی توجه ویژه ای شده و در پرتو این توجه و اقبال ، پژوهش های گوناگونی نیز دربارۀ آن پدید آمده که این پژوهش ها را می توان به چند دسته تقسیم کرد: الف ) پژوهش هایی که به مقایسۀ تطبیقی گنجینه الاسرار عمان با آثار قریب و مشابه آن ، مثل زبده الاسرار صفی علی شاه ، آتشکدۀ نر تبریزی و...
از مهم ترین این پژوهش ها می توان به مقالۀ محمدی و قربان پور با عنوان "بررسی و مقایسۀ عناصر عرفانی دو منظومۀ عاشورایی آتشکدۀ نیر تبریزی و گنجینه الاسرار عمان سامانی" اشاره کرد که نویسندگان حتی به مقایسۀ تعداد واژگان و مفاهیم عرفانی این دو منظومه نیز پرداخته اند، اما چون هدف ایشان این بوده که «بفهمند کدام منظومه عرفانی تر است ؛ یعنی احساسات و تخیلات عرفانی بیشتری در خوانندگان ایجاد می کند»؛ به چگونگی تطبیق بن مایه های عرفانی با اشخاص و حوادث کربلا در این دو منظومه نپرداخته اند (محمدی و قربان پور، ١٣٩٥: ١١٧).