چکیده:
صاحب فردی دانشمند و دانشدوست بود، به طوری که در علوم مختلف صاحبنظر بوده است. او شاگردانی را تربیت کرد که بعدا هر کدام به نوبه خود استادی بزرگ در علوم مختلف شدند. صاحب اگرچه ایرانی و فارسی زبان بود، ولی ادبیات عرب را کامل فرا گرفت به نحوی که هم به زبان عربی سخن میگفت و هم به زبان عربی کتابت مینمود. علاقه وافری به یادگیری زبان عربی داشت و سعی میکرد که دیگران هم به این زبان تکلم کنند. صاحب همانگونه که به شعر و ادبیات عرب توجه کامل داشت، ذوق و رغبت بسیاری نیز به شعر و ادبیات فارسی نشان میداد. صاحب نهتنها ممدوح شعرای تازی گوی بوده بلکه شعرای فارسی گوی نیز او را مدح میگفتند. در این نوشتار سعی شده شخصیت و نقش فعالانه او در کسب علم و بکارگیری صحیح آن به وجه احسن و همچنین خدمات ارزنده وی به ادب عربی و فارسی، برای کسانی که به علوم عربی و فارسی آشنایی داشته و مشتاق علم اندوزی و خدمت هستند معرفی شود.
خلاصه ماشینی:
در اين نوشتار سـعي شده شخصيت و نقش فعالانه او در کسب علم و بکارگيري صحيح آن به وجه احسـن و همچنين خدمات ارزنده وي به ادب عربي و فارسي، براي کساني که بـه علـوم عربـي و فارسي آشنايي داشته و مشتاق علم اندوزي و خدمت هستند معرفي شود.
صاحب بن عباد در ادبيات عرب دو تأثير مهم داشته است : يکي آنکـه شـعر منظـوم و منثور عربي را پس ازيک قرن تنزل و کساد، ترقـي و رواج بخشـيده ، ديگـر آنکـه کتابـت رسائل يا شعر منثـور عربـي را بـا آوردن سـبک و طـرز نـوين بـه صـورتي تـازه درآورده است (بهمنيار، ١٣٤٤: ١).
يکي از رجال ايراني که درتاريخ ادبيات عرب از عوامل مهم نشر و ترويج زبان عربي بـه شـمار ميرود؛ و اغلب مورخين و تذکره نويسان او را محيي و مجدد ادبيات عربي پس از يک قرن فترت ميدانند صاحب بن عباد است که در قرن چهارم هجري ميزيسته و در عصر خود بزرگ تـرين و محترم ترين وزرا و رجال سياسي ايران به شمار ميرفته است (امين ، ١٤٠٣، ج ٣: ٣٣٩).
صاحب نه تنها بـه ترويج فنون ادب علاقه و دلبستگي داشت ؛ بلکه نسبت به علوم و معارف عقليه و نقليـه و علماء نيز توجه و عنايت کامل مبذول مينمود، و علاوه بر اينکـه اهـل علـم را بـر تـأليف کتب و نشر معارف تشويق ميکرد، خود نيز قسمتي از اوقات پر مشغله را به نوشتن کتب علمي و ادبي و تعليم و تدريس طلاب علوم مصروف ميداشت (بهمنيار، ١٣٤٤: ١١٩).