چکیده:
مقاله حاضر در پی بررسی حکم وضعی رانتخواری و درآمدهای ناشی از رانت است. در این مقاله با به کارگیری روش تحلیلی استنباطی پس از بررسی مفهوم رانت از یکسو و با اثبات عرفی بودن مفهوم باطل در آیه تجارت و با عنایت به دیدگاههای فقهی تفسیری، برخی اقسام مصطلح رانت منفی، شامل رانت اقتصادی و سیاسی قابل انطباق بر باطل و درآمد حاصل از رانتخواری، مصداق اکل به باطل دانسته شده است. اما صدق رانت اطلاعاتی بر موضوع باطل در آیه کریمه تجارت، در برخی مصادیقش عرفا محل اشکال است و باید قائل به تفصیل شد؛ یعنی اینکه تنها در صورتی که رانت اطلاعاتی منجر به تضییع حقوق و ظلم به دیگران گردد، مصداق باطل بوده و درآمد حاصل از آن، اکل به باطل است. حاصل اینکه در تمام مواردی که اکل به باطل بودن درآمد حاصل از رانت ثابت گردد، شخص مالک آن درآمد نخواهد بود و نسبت به آن ضامن است.
المقاله الحاضره تدرس الحکم الوضعی للریع والدخل الناشی منه. باستخدام المنهج التحلیلی الاستنباطی فی هذه المقاله عد بعض اقسام الریع کالریع السیاسی والاقتصادی المنطبق علی الباطل والدخل الحاصل منه، مصداقا من الاکل بالباطل بعد دراسه مفهوم الریع من جانب واثبات کون مفهوم الباطل فی ایه التجاره عرفیا باستعانه الاراء الفقهیه التفسیریه من جانب اخر. اما صدق انطباق الریع المعلوماتی علی موضوع الباطل فی ایه التجاره فی بعض مصادیقه مشکل عرفا ولازم ان نلزم بتفصیله یعنی اذا ادی الریع المعلوماتی الی تضییع الحقوق والظلم، یکون مصداقا للباطل والدخل الحاصل منه یکون الاکل بالباطل. الحاصل هو انه اذا اثبت ان الدخل الحاصل من الریع هو الاکل بالباطل، لا یملک ویکون مضمون علیه.
The present article seeks to review the legal verdict of the incomes arising from rent. In this article, some types of negative rents, including economic and political rents conforming to falsity, and income arising from rent seeking are considered as false property acquisition in light of interpretive jurisprudential views, and by using an inferential analytical method after examining the concept of rent from one aspect, and by proving the nature of falsity is customary in Tejarat verse. But the conformity of the information rent with the issue of falsity in the glorious Tejarat verse, in some of its examples, is doubted, and it should be detailed that only if the information rent leads to the violation of rights and oppression to others, it is an example of falsity and the incomes arising from it is false property acquisition. Consequently in all cases where it is proved that the incomes arising from rent is false property acquisition, the person will not be the owner of the income and will be the guarantor for it.