چکیده:
در قرن اخیر، استفاده گسترده از فضای مجازی، مانند شبکههای اجتماعی، امری اجتنابناپذیر است؛ ازاینرو، برای جلوگیری از بروز آسیبهای اجتماعی این شبکهها، فرهنگسازی مناسب و آموزش استفاده صحیح از آنها مهم است. ضعف سواد رسانهای خانواده در استفاده از فضای مجازی، موجب بروز مشکلاتی چون سوءظن و بدبینی، تشویش و اضطراب، بیاعتمادی و نابودی روابط خانواده میشود.
بنا بر نظر شهید صدر، استفاده کاربردی از آیات، بر شناخت نیازها و سوالهای روز مبتنی است و رسالت اسلام و قرآن، پاسخگویی به این سوالها و رفع نیازهای روز است.
پژوهش حاضر سعی دارد، نخست مشکلات خانوادهها را در عرصه فضای مجازی شناسایی کند و سپس، به راهکارهای اخلاقی قرآن در اینباره بپردازد. صداقت، ایمان، تقوا و توکل میتواند صله رحم و فرهنگ ارتباط خانوادهها را در فضای حقیقی غنی سازد و برخی مشکلات فضای مجازی چون حرمتشکنی، غیبت، تهمت و بدزبانی را رفع کند. این هدف با توجه به آیات قرآن و تفسیر عملی آنها در احادیث و سیره (در داستانهای انبیاء، ائمه و اولیای الهی) محقق میشود.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این آسیبها، برای استفادۀ سالم از فضای مجازی و ارتقای سواد کاربری فضای مجازی، راهکارهایی وجود دارد که عبارتند از: · تا زمانی که فرد دربارۀ بحثهای دینی و اعتقادی اطلاعات کافی ندارد ـ هرچند انگیزۀ وی دفاع از باورهای مذهبی باشد ـ از ورود به این مباحث خودداری کند؛ چون ممکن است شبهات مطرحشده در این فضا، به باورهای اعتقادی او صدمه بزند.
2. استخراج راهکارهایی از قرآن و استفادۀ بهینه از آن در رفع مشکلات فضای مجازی در دو بخش: الف) اقدامات فردی؛ یعنی پیروی از آیات قرآن و روایات پیامبر (و معصومین (و الگو قراردادن سیرۀ عملی این بزرگان در زندگی؛ مانند: - احترام به خانواده و تقویت عزّت نفس اعضای خانواده؛ - صلۀ رحم و اهمیتدادن به جلسات خانوادگی و میهمانیهای سالم؛ - استفاده از دیگر راهکارهای عملی قرآن برای حل معضلاتی چون غیبت، شکستن حریم خانواده و افراد، کینهتوزی و انتقامجویی.
یکی از مشکلاتی که امروزه با ورود فضای مجازی به زندگی انسان پديدار شده، انتقام و کینهتوزی است؛ برای مثال ممکن است افراد برای انتقامجویی از فردی که در حق ایشان اشتباهی مرتکب شده است، عکسهای خانوادگی او را منتشر کنند و از اين راه، حرمت خانواده را نیز بشکنند.
نقش تقوا در رفع مشکلات رفتاری در خانواده و جامعه و ارتقای سواد استفاده از فضای مجازی خداوند متعال برای رفع مشکلاتی مانند اعمال غیراخلاقی، تهمت، حرمتشکنی، سوءظن و...