چکیده:
نابرابری شاخصه مهم کشورهای جهان سوم است. از این رو کاهش نابرابری از جمله اهداف توسعه ای کشورهای جهان سوم محسوب می شود. ابعاد نابرابری در حوزه های مختلف اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی قابل بحث است. ایجاد فرصت های شغلی به دلیل نقش مسلم آن در کاهش فقر و نابرابری اهمیت خاصی دارد. نتایج بررسی حاضر نشان می دهد که طی سال های 1345 تا 1375 گرایش ایجاد فرصت های شغلی به سمت مناطق شهری بوده است. این نابرابری و شکاف اشتغال در طول سال های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی کاهش یافته است. بیشترین اختلاف در افزایش فرصت های شغلی طی سال های 65-1355 اتفاق افتاده است. در این ده سال نه تنها به تعداد شاغلان روستایی اضافه نشده بلکه حدود30 هزار شغل روستایی نیز کاهش یافته است. در فاصله سال های 75-1345، سهم جمعیت شهری با افزایش و سهم جمعیت روستایی با کاهش مواجه بوده است. در تمام مقاطع این دوره میزان افزایش جمعیت شهری بیشتر از جمعیت روستایی بوده به طوری که در دهه 75-1365 نه تنها تمام افزایش جمعیت استان در شهرها اتفاق افتاده بلکه تعداد قابل توجهی نیز از جمعیت روستایی کاسته شده است. براساس مبانی نظری و مشاهدات تجربی، مهم ترین علت این تحولات گرایش به ایجاد فرصت های شغلی در شهرهاست. یعنی تمرکز سرمایه گذاری در مناطق شهری منجر به ایجاد اشتغال در شهرها و در نتیجه باعث تحرکات اصلی جمعیت شهری و تراکم جمعیتی در شهرهای استان شده است. با توجه به نقش اشتغال در کاهش نابرابری های اقتصادی، اجتماعی و سیاسی مناطق شهری و روستایی استان، گسترش متعادل فرصت های شغلی بین این مناطق ضروری است.
Disparity is raised as a key feature of third world countries. Decreasing disparity is thus considered as one of the development objectives in such countries. Disparity dimensions are a matter of discussion in various economic، social، political، and cultural spheres. It is of a particular importance to create job opportunities for reasons of its absolute contribution towards reducing poverty and inequality. As study results indicate، creating job opportunities was tended toward the urban regions during the 1966-96 period. Such an employment disparity was reduced over the post-revolution period. Maximum gap in the increased job opportunities occurred over 1976-1986 period، indicating not only no increase in the number of rural employees but also a decreased number of rural jobs. During the whole study period، the urban population share increased and the rural population share decreased. In all sections over the concerned period، the increase in urban population was higher than that of the rural population، so that both the whole population increase in the province occurred in the urban areas and the considerable decrease occurred in the rural population. According to theoretical bases and experimental observations، these developments were mainly caused by tendencies of creating job opportunities towards the urban areas. Concentration of investments in the urban regions and thereby generation of employments in cities caused population to make their major movements to the cities، producing in turn population density in the cities of the province. With respect to the employment contribution to reduce economic، social، and political disparities in the rural/urban regions of the province، a balanced expansion of the job opportunities between both regions is viewed as a necessary measure.
خلاصه ماشینی:
"ارزیابی برنامه های اجرا شده در کـشـور و اسـتان نـشان مـی دهــد کـه ، گرایـشات سرمایه گذاری شهری در طول نظام برنامه ریزی ، افزایش اشتغال شهری را موجب شـده و میزان نابرابری های شهری ـ روستایی را شدت بخشیده به طوری که ، مشکل بیکاری در ابعاد وسیع تر اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی ، و حتی سیاسی در کل کشور (هم در منـاطق شهری و هم در مناطق روستایی ) مشهود است (مرسلی ، ۱۳۷۹ : ۱۹۴).
اگـر چـه در همـین مـدت عـدم تعادل شدید میان افزایش تعداد جمعیت دو منطقـه وجـود داشـته و افـزایش جمعیـت شهری معادل ۵۱/۷ برابر جمعیت روستایی استان بوده است ، اما هم برطبق مبانی نظری و هم براساس مشاهدات تجربی و ملاحظة تحولات نرخ بیکـاری روسـتایی و شـهری استان مشخص شد که تحرکات جمعیتی از مناطق روستایی بـه منـاطق شـهری معلـول ایجاد فرصت های نابرابر شغلی در این منـاطق بـوده اسـت .
به طوری که در سال های قبل از انقلاب (۵۵- ۱۳۴۵)، افزایش جمعیت هم در مناطق شهری و هم در مناطق روسـتایی وجـود داشـته ولی در سال های بعد از انقلاب (۷۵-۱۳۶۵)، تمام افـزایش جمعیـت اسـتان در منـاطق شهری آن اتفاق افتاده است ، به نحوی کـه در ایـن مـدت نـه تنهـا بـه تعـداد جمعیـت روستایی استان اضافه نشده بلکه حدود ۱۷۱ هزار نفر نیز از تعـداد جمعیـت آن کاسـته شده است ."