چکیده:
يكي از مهمترين اركان حكومتهاي مردم سالار، مجالس و پارلمانها هستند. جايگاه و اهميت مجلس چنان است كه هر نظام و حكومت مردم سالار، بايستي آن را به عنوان يك نهاد اساسي و حياتي مورد توجه قرار دهد. اين ضرورت در حكومتهاي اسلامي نيز مطرح است. با توجه به مباني كلامي انديشهي اسلامي، پيش از آنكه بتوان در مورد مجلس، جايگاه آن و چگونگي و شكل ساختاري آن در نظام اسلامي سخن گفت، بايد مشروعيت اين نهاد ثابت شود. براي اينكه مجلس و نمايندگان، مشروعيت لازم را جهت إعمال نفوذ و حضور در ساختار نظام اسلامي داشته باشند، ضروري است كه در شرع مقدس، مستندي در راستاي مشروعيتبخشي به آنان وجود داشته باشد. با رجوع به منابع اسلامي ميتوان با استناد به تسري مشروعيت از فقها به نمايندگان، نظام شورا در اسلام، لزوم و وجوب نظارت عمومي و نيز وجود نهادهاي اسلامي ـ فقهي مشابه و مشروع، مشروعيت نهاد نمايندگي را به اثبات رسانيد.
خلاصه ماشینی:
"با عنایت به این مسئله و با نظرداشت اینکه در اندیشهی اسلامی، هر نظام، نهاد یا سیستمی که متضمن نوعی استیلای بر مردم باشد و در صدد تصمیمگیری برای آنان باشد، لاجرم باید دارای اذن عام یا خاص الهی باشد و تنها مجوز إعمال لوازم استیلاء، نفوذ امر و سرپرستی، اذن الهی است؛ لذا برای اثبات حقانیت و مشروعیت سیاسی مجلس، باید مجوز شرعی لازم از طرف خداوند متعال وجود داشته باشد والا طبق اصل اولی «لا ولایة لأحد علی أحد»]50، ص11 ؛ 7، ص149[ کسی جز ذات اقدس الهی حق ولایت بر دیگران را ندارد.
گفتنی است، استدلال به این فریضهی الهی هر چند ممکن است تنها شامل آن دسته تصمیمات و اعمالی گردد که در راستای نشر معروف یا ممانعت از منکر صورت میگیرد و برخی اقدامات نمایندگان را مشروعیت نبخشد؛ اما به هرروی در همان بخش از اعمال نمایندگان راهگشا خواهد بود و موجب ثبوت مشرعیت برای آنان به صورت فیالجمله میشود و آنگاه که با ادله و استنادات دیگر همراه گردد، مطلوب اصلی حاصل میآید.
این حکم، بی شک، علاوه بر اینکه دارای مستندات فقهی لازم میباشد، یک حکم عقلی است که با اندک تأملی قابل تصدیق است؛ چه اینکه در حکومتهای مختلف برای اینکه بتوانند حقوق مردمانشان را بهتر ادا کنند و منویات آنان را آسانتر عملی سازند؛ همچنین برای تسریع در رسیدگی به مسائل جاری مملکت و شرکت دادن بدنهی جامعه در تصمیمگیریهای خرد و کلان حکومت که تبلور عینی مشورت سیاسی مورد توصیهی اسلام است، از میان مردم افرادی با صلاحیتهای لازم به عنوان نماینده انتخاب میشوند که هرچند ممکن است وظایف گوناگونی به آنان محول شود که گاهی متضمن إعمال ولایت بر مردماند، اما به هرصورت وجود آنان ضروری و مورد تأیید عقل و سیرهی حکمرانی اسلامی است."