چکیده:
آثار ادبی و هنری مشترک که امروزه در جوامع علمی، فرهنگی و هنری بهویژه در مجامع دانشگاهی رشد فزاینده داشته است، اهمیت دارد. مسئلة مفهوم و شرایط تحقق اثر مشترک در نظامهای حقوقی مختلف وجوه اشتراک و افتراق دارد. این نوشتار با مطالعة تطبیقی مسئلة مزبور در نظامهای حقوقی ایران و ایالات متحدة آمریکا به این نتیجه دست یافته است که اثر مشترک در حقوق ایران صرفاً ناظر به آثاری است که سهم پدیدآورندگان مختلف در اثر تفکیکنشدنی است. حال آنکه در حقوق آمریکا، در موردی که سهم پدیدآورندگان انفکاکشدنی بوده، ولی به یکدیگر وابستهاند، نیز تحقق اثر مشترک ممکن است. همین امر موجب تفاوت بنیادین در مصادیق اثر مشترک در دو نظام حقوقی است. در هر حال، در هر دو نظام حقوقی قصد مشارکت در زمان خلق اثر و تحقق عملی مشارکت از شرایط تحقق اثر مشترک است. البته در حقوق آمریکا قصد «شناختهشدن بهعنوان پدیدآورندة مشترک» نیز علاوه بر قصد مشارکت، لازم است.
Literary and artistic joint works are prepared by two or more authors. It's Importance، have increasingly grown today، particularly in academic areas. One of the issues related to these works is the problem of identifying the concept and realization of the joint works in the different legal systems which has similarities and differences. This research is a comparative study in mentioned issue in Iran and America law. According to researches which have been done in the context of joint work، in Iranian law، the joint work simply refers to works that contains inseparable parts of the various authors. But، in United States legal system even authors share interdependent parts، joint work can become exist. However، in both legal system، authors must intent to participate in making the work while the work is making. In American law، the intention of being a co-author is also needed
خلاصه ماشینی:
در این زمینه ، در بند ٨ مادة ١ پیش نویس لایحۀ قانون جامع حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری و حقوق مرتبط (شبیری، ١٣٨٩، ص ١٦)، پیشنهاد شده است که اثـر مشـترک اثری محسوب شود که توسط دو یا چند «شخص حقیقی» پدید آمده باشد.
ولی مسئله این است که از سویی، آیا مشارکت ، باید طوری باشد که شرکا به طور فیزیکـی در کنار هم روی اثر کار کنند، یا با وجود بعد مکانی آن ها، باز هـم مشـارکت تحقـق مـییابـد؟ از سوی دیگر، باید دید، آیا باید مشارکت در خلق اثر در زمان واحد انجام گیرد؟ پاسخی که اکثر حقوق دانان و رویۀ قضایی آمریکا به پرسش نخسـت داده انـد، ایـن اسـت کـه لزومی ندارد پدیدآورندگان به صورت فیزیکی در کنـار هـم روی اثـر کـار کننـد.
در واقـع ، آثـاری کـه بخش های مختلف قابل حمایت داشته اند و هر یک از بخش های آن توسط اشخاص مختلف پدیـد آمده است ، بدون اینکه قصد مشارکت باشد، از شمول آثار مشترک خارج خواهد بود ( & Margoni .
از سوی دیگر، شخص «ب » قصد مشارکت با همـه بـه غیـر از «ج » را داشـته باشد و به همین صورت ، اگر سایر فرض های ممکن در این مثال را در نظر بگیـریم ، ایـن پرسـش مطرح میشود که در این حالت چه کسانی پدیدآورندة مشترک خواهند بـود؟ دادگـاه هـای فـدرال آمریکا در چنین پرونده هایی، سعی میکنند تا «پدیدآورنـدة غالـب »١ در آن اثـر را شناسـایی کننـد.
علاوه بر این ، در حقوق آمریکا وجود قصد دوجانبۀ مشارکت در زمان خلق اثـر شـرط لازم بـرای تحقق اثر مشترک است .