چکیده:
«بديعيات» به عنوان فني نو و بي سابقه در دوره اي از تاريخ ادبيات عربي پديد آمد که به دوره انحطاط موسوم است. بررسي اين فن به عنوان نمونه اي از شعر و ادب اين دوره، هر پژوهش گري را درباره تسميه اين برهه از تاريخ ادبيات عربي دچار ترديد مي کند. زيرا خيل عظيم دانشمندان و اديبان و شاعران اين دوره، با هزاران اثر ارزشمند اگر از شکوفايي حکايت نکند، بيان گر انحطاط نيز نمي باشد.
بديعيات گرچه ريشه در مدايح نبوي دارد ولي به عنوان فني مستقل ابراز وجود کرد و بديعيه سرايان نام آوري در اين عرصه هنرنمايي کردند و صنايع بديعي را در تک تک ابيات قصيده خود به تصوير کشيدند، و آن گاه در تبيين رموز و غموض فنون بديعي خود شروحي ارزشمند را به رشته تحرير درآوردند که کتاب «خزانه الادب» ابن حجه حموي نمونه اي از آنهاست.
Badi’ iyaat – created as a new technique in a period of Arabic literature، that is known as the decline era. The study of this technique as a form of poetry in this era، creates a cloud of doubt for naming the period. There have been many poets with thousands of great poems that reflect the prominence of this era not its decline.
The writer of this article has studied Badi’ iyaat in Khazaanat – al – Adab، written by Ibn – e Hojja – al Hamawi.
خلاصه ماشینی:
"گرچه امروز به خاطر آشنایی با ادبیات جدید و فرهنگهای متفاوت و زبانهای گوناگون و ادبیات اقـوام و ملتها، استفاده از صنایع بدیعی در زبان عربی ، کاری بی ارزش و بیهوده و ملالآور می نماید، ولی بایـد بـه یاد داشته باشیم که صنعت پردازی، ناگهان و به یکباره آغاز نگردیده ، بلکه مرحله ای از ادبیات بوده کـه بنـا به مقتضیات عصر خود و نیازهای آن و محیط و شرایط زندگی مردم، ایجاد شـده؛ شـرایطی کـه تکلـف و صنعت پردازی را ـ که امروزه برای ما بی ارزش است ـ تنهـا هـدف و غایـت شـاعران و نویسـندگان قـرار می داد(الرکابی ، ١٩٧١: ٣٥٥) ابن جابر اندلسی (٧٨٠ق ) بدیعیه ای در (٥٦) بیت با عنـوان (بـدیعیـة العمیـان) سـرود کـه هربیـت آن توریه ای به سورههای قرآن کریم و ستایش رسول اکرم است .
تنها چیزی که بـرده افـزون بـر میمیـه دارد، برخی ویژگیهای عصرش می باشد که در قصیده بوصیری بروز یافته است ؛ مانند معلومـات نحـوی و لغوی، که شعرای آن زمان مایل بودند قصاید خود را با آنها زینت دهند، بدون آگاهی از این که با این کـار هنر خود را به ضعف و سستی می کشانند مانند بیت زیر: خفضت کل مقام بالاضافة إذ نودیت بالرفع مثل المفرد العلــم به این گونه بوصیری نیز مانند دیگر شعرای روزگارش، حسن و لطف معانی زیبای قصیده خـود را کـه نسبت به پیامبر اکرم(ص ) است ، با الفاظ نحوی و لغوی آمیخته می سازد که با مدیح نبـوی هـیچ تناسـبی ندارد."