چکیده:
این پژوهش با هدف دستیابی به شیوة تربیتی قرآن کریم به واکاوی آیات تربیتی قرآن پرداخته است . یکی از روشهای تأثیرگذار در تربیت بویژه تربیت اخلاقی، بهرهگیری از زبان تصویر در قالبهای مختلف است . این پژوهش در نوع خود،کاربردی است که با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و با استناد به آیات تربیتی و اخلاقی به تبیین روش تربیتی قرآن میپردازد و به این نتیجه رهنمون میشود که قرآن کریم برای رساندن پیامهای تربیتی خویش با بهرهگیری مناسب از دو عنصر اساسی تصویرسازی، خیالپردازی حسی و عینیسازی معانی ذهنی، مطالب تربیتی را در قالبهای تصویری برای مخاطبان ترسیم میکند. یافته ها نشان میدهد که با توجه به انس انسان با امور محسوس، تصویرسازی مفاهیم اخلاقی، تأثیر شگرفی در پرورش و اصلاح تربیت دارد که این روش درآیات تربیتی و اخلاقی قرآن،فراوان مورد استفاده قرارگرفته است .
خلاصه ماشینی:
"قرآن خود شیوههای مختلف زبانی را برای تأمین این هدف به کار بسته است ؛اما از آنجا که از یک سو،مفاهیم اخلاقی و تربیتی، عمدتا از مقوله های معنوی و ذهنی است و از دیگر سو، دریافت صحیح معانی ذهنی و نظری برای عموم مردم دشوار مینماید، خدای متعال در نسخه تربیتی خویش در کنار بیان اصول کلی و نظری برای اینکه اخلاق و تربیت مردم را بارور کند و پرورش دهد، زبان تصویر را در این زمینه فراوان به خدمت گرفته است .
وی نخستین بار در سال ١٩٣٩ میلادی مقاله ای را تحت عنوان «التصویر الفنی فی القرآن الکریم » در مجله «المقتطف »نوشت (سید قطب ، ١٩٣٩) و در مقدمه این مقاله بیان کرد که هر چند از جنبه های مختلف ادبی ـ بیانی دربارة قرآن کریم پژوهشهای بسیاری انجامگرفته از نظر تصویر هنری هنوز پژوهشی مستقل و درخور در این باره انجام نشده است که میباید از این حیث یعنی از نگاه ادبی ـ هنری نیز آیات قرآنی مورد دقت نظر و پژوهش قرار گیرد تا از این طریق ، زیبایی زبان تصویری آیات قرآنی، بیشتر معلوم شود.
تصویر بیماریهای نفسانی در قالب بیماریهای جسمانی: قرآن کریم برای تصویر ناراستیهای اخلاقی از بیماریهای جسمانی مانند بیماری قلبی، ناشنوایی، نابینایی فراوان استفاده میکند که در قالبهای مختلف تصویری مانند استعاره قریب به کار رفته است ؛ استعارهای که دریافت معنای آن آسان است و ذهن شونده یا مخاطب به آسانی میتواند به معنای مورد نظر انتقال یابد (فضیلت ، ١٣٨٧: ٩٢) که در این مجال تنها به ذکر چند مورد اکتفا میشود: تصویر معاندان حق به صورت کر، لال و کور؛ قرآن بارها در تصویرسازی افرادی که در مقابل حق کرنش نمیکنند، آنها را به افرادی که کر،لال و کورند، تشبیه میکند: «صم بکم عمی فهم لا یعقلون» (بقره."