چکیده:
فرم و محتوا در متن شعر، اگر پیش از آفرینش متن و به دست مولف مشخص شده باشد، متن از ماهیت تک معنایی برخوردار خواهد بود و چنین متونی از نظر معنا ساده و روشن و قابل شرح هستند و در نهایت به معنایی واحد تفسیر می شوند؛ اما در متونی که دامنه آزادی مولف در آفرینش معنا و فرم وسیع تر شود و درحقیقت، متن پس از آفرینش و در پیوند با قوه تخیل خواننده هویت یابد، در آن صورت نشانه های متن تبدیل به نشانه هایی آزاد خواهند شد و خواننده ارتباطی دوسویه با متن ایجاد می کند و در ادبیت آن نیز دخیل خواهد بود. چنین متونی پیچیده، چندلایه و حتی از نظر معنایی مبهم هستند و درحقیقت از مرز شرح و تفسیر گذشته و متونی تاویل پذیرند. نگارنده در مقاله پیش رو به چالشهای فهم و دریافت شعر مدرن عربی پرداخته است و در پی رفع ابهامات موجود در این گونه مباحث به اهمیت تاثیر تفکر و جهان بینی حاکم بر متن به عنوان یک فرضیه توجه نموده و در پایان به نتایجی رسیده است که مهمترین آنها این است که شعر معاصر عربی هرچه بیشتر به واقع گرایی نزدیک باشد، از وضوحی بیشتر برخوردار است و به معنایی واحد ختم می شود. در مقابل، هرچه از واقع گرایی فاصله گرفته، به درون گرایی و حتی امور متافیزیکی نزدیک شود، به پیچیدگی و چند معنایی می انجامد.
خلاصه ماشینی:
"3. 2 خواننده محوری و چند معنایی (نقش خواننده) گاه در برخی متون شعر مدرن عربی و به ویژه متونی که از نظام زبانی بسته و ضد رئالیستی برخوردارند، نه تنها نقش و سلطة مؤلف به کلی از بین میرود، بلکه در اینجا جدای از کارسازی نظام و ساختار بستة زبانی، خواننده نیز در تولید معنای متن و در واقع در آفرینش ادبیت متن دخیل است و بسته به میزان دانش خود از متن بهره میگیرد و به لذت ادبی میرسد.
( ادونیس، 1960م: 1) دو تعریف فوق از قصیدة النثر نشان میدهد که مقید نبودن این نوع ادبی به قوانین ثابت و از پیش تعیین شدة فرمال همواره چنین متنی را در حالت تحول و پویایی قرار میدهد و در آن صورت میتوان گفت چنین متن پویایی نمیتواند به معنایی واحد ختم شود؛ زیرا از یک سو مؤلف بر معنای متن و تعین آن سلطهای ندارد و حتی از سلطة متن نیز خبری نیست و از سوی دیگر گرایش به رؤیا و متافیزیک و نتیجه آن؛ یعنی پیچیدگی این متن را به عرصة ابهام و حذف سلطه های برون متنی چون مؤلف، فرهنگ، سیاست و جامعهی موجود میرساند.
برخی از این متون ممکن است با در نظر گرفتن بافت متن و بافت فکری شاعر به معانی مشخص و واحد تفسیر شوند؛ اما در مورد برخی دیگر شاعر آگاهانه فرم شعر خود را به گونهای میچیند که خواننده یا منتقد ادبی به هیچ وجه نمیتواند چنین متونی را به معنایی واحد تفسیر کند، بلکه این متون زمینه را برای خوانش معانی متعدد فراهم میآورند."