چکیده:
امروزه نقد تطبیقی می تواند میزان تعالی فرهنگ ها و تبادل تفکرات را در حوزة ادبیات برای آشنایی با اصالت ، عمق ، غنا و تفاهم های فرهنگی و دوری از تعصبات و یکجانبه نگریهای علمی – ادبی نشان دهد. بررسی تطبیقی دو متن «داستان فریدون » و «شاه لیر» نشاندهندة همسرایی و برهم نمایی های ذهنی دو شاعر توانا در دو فرهنگ متفاوت و لاجرم دو زبان متمایز در دو موضع تاریخی گوناگون است . هرچند آگاهانه بودن یا نبودن این «بینامتنیت » و برهم نمایی قابل اثبات نیست و نویسندگان و محققان پیشین نیز در این باره چیزی نگفته اند، آنچه آشکار است وجود همسرایی ها و یکسانی های بارز در این دو متن است . کشف «همسانی پیرنگ »، «تراژدی بودن »، «انگیزه ها»، «خانوادگی بودن »، «تقسیم پادشاهی »، «حضور سرنوشت و تقدیر»، «حضور عرفان سطحی »، «موازی بودن شخصیت ها»، «کشمکش »، «پیشگویی »، «همسرایان »، «بحران » و... از گزارههای مشترک میان این دو متن است . بررسی و تحلیل این اشتراکات برای نشان دادن قطعیت «بینامتنیت » در این دو متن ، مهم ترین دستاوردهای این مقاله است
خلاصه ماشینی:
صرفنظر از آگاهانه بودن یا نبودن همسرایی میان این دو متن ، این سؤال مطرح است که آیا این دو متن باهم روابط بینامتنی و اشتراکات قابل توجهی دارند که ارزش بررسی تطبیقی را داشته باشند؟ پیش فرض این سؤال، که مقاله بر آن استوار شده است ، این است که با بررسی و نقد تطبیقی این دو اثر می توان گفت همسانی پیرنگ و حضور انگیزهای چون تقسیم پادشاهی ، در کنار شخصیت پردازی کاملا موازی و تراژیکی بودن، دو متن را در مسیر همسرایی و برهم نمایی قرار داده است .
نویسنده متنی را می نویسد که مخاطب بتواند با آن ارتباط برقرار کند؛ یعنی هنگام خلق اثر نوعی مکالمه در جریان است ؛ بنابراین در این جریان یک مادة خام زبانی و نیز زمینة تاریخی ، فرهنگی و اجتماعی گفتار وجود دارد؛ به همین دلیل آواهای مختلفی در یک اثر دیده می شود و یک متن اصل ، مجموعه ای از روابط درهم تنیده و پیچیده است .
در تراژدی شاه لیر، نقطه ضعف اصلی در درون خود شاه لیر وجود دارد؛ هرچند زیادهخواهی و غرور گانریل و ریگان حرکت دهندة رویدادهای بعدی داستان است .
با توجه به داستان شاه لیر می توان گفت شکسپیر بر این باور است که بحران حوادث، تراژدی را تشدید می کند.
بدون شک از این نظر داستان فریدون از تراژدی شاه لیر قویتر و تراژیک تر است .
در تراژدی شاه لیر این عامل به اندازة داستان فریدون خود را نشان نمی دهد.
New York: Oxford University Press.