Abstract:
در میان متون ادبی، دیوان صائب تبریزی از جمله آثاری است که با خلق مضامین تازه و کاربرد تصاویر شاعرانه، عقاید، اندیشهها و فرهنگ حاکم بر عصر صفویه را به روشنی منعکس میکند. این بازتاب که متاثر از روزگار شاعر، باورها و آرزوهای وی است، مباحثی چون جامعهشناسی، روانشناسی، اصول اعتقادی و حتی مسائل فلسفی را مطرح مینماید. با وجود روی کارآمدن مذهب تشیع در دوره صفویه، یکی از مسایل قابل توجه در دیوان صائب انتقاد از وضع نابسامان حکومت و بیعدالتیهای حاکم بر آن است و کاربرد ابزاری چون چوب دار، دوشاخه، تازیانه، میل، طشت خونین و... حاکی از اجرای مجازاتهای بیرحمانهای است که دامان آن را به هفت بحر نتوان شست. این پژوهش برآن است تا به این پرسشها پاسخ دهدکه: صائب با داشتن نگاهی باریکبینانه و روحیه لطیف شاعرانه، چگونه از این ابزار خشونتآمیز در اشعار خود استفاده کرده است؟ و دیگر آنکه کاربرد مجازات و ادوات آن چگونه فردیت شاعر را در تصاویر و مضامین ساخته شده نشان میدهد؟ بررسی و تحلیل این عناصر جدا از آنکه ارزش هنری اشعار صائب و وسعت دامنه خیال او را نمایان میکند، بخشی از فردیت او را با توجه به انتخاب تصاویر و مضامین ساختهشده، نشان میدهد و در فرع بازگوکننده شیوه مجازات در دوره صفویه است.
Machine summary:
بررسی خلاقیت هنری صائب در تصویرسازی با ابزار و شیوه های مجازات (ص ٥٥-٣٧) سپیده جلیل زاده رضائی ١، دکتر کامران پاشایی(نویسنده مسئول )٢، دکتر پروانه عادل زاده 3 تاریخ دریافت مقاله : ١٣٩٤/٠١/٠٩ تاریخ پذیرش قطعی مقاله :١٣٩٥/٠٦/٢٥ چکیده در میان متون ادبی، دیوان صائب تبریزی از جمله آثاری است که با خلق مضامین تازه و کاربرد تصاویر شاعرانه ، عقاید، اندیشه ها و فرهنگ حاکم بر عصر صفویه را به روشنی منعکس میکند.
کلمات کلیدی : سبک شناسی، صائب تبریزی، مضمون آفرینی، تصویرسازی، ابزار مجازات و شیوه های آن مقدمه دورة صفویه عصر طلایی هنر و معماری ایرانیان از ادواری است که در آن شعر و ادب ، بیش از همیشه تحت تأثیر تحولات برون زبانی قرار گرفت و با وجود از دست دادن صلابت درباری و در پی آن قهوه خانه نشین گشتن ، واقع گویی شاعران و تلاش در خلق مضامین تازه ، تصویرسازیهای بیبدیل و ظریف بینیهایی در پی داشت ، که در نوع خود کم نظیر است .
در خصوص پیشینه تحقیق باید گفت که در باب صائب و سبک هندی مقالات متعددی به رشتۀ تحریر درآمده اما تا کنون پژوهشی با چنین رویکردی بر روی دیوان صائب انجام نگرفته است و آنگونه که بررسیهای انجام شده بازگو مینماید مقالات موجود در این زمینه بسی انگشت شمارند چنانکه از آن میان میتوان اشاره کرد به : «بازبینی داستان شیر و گاو در کتاب کلیله و دمنه »، اثر مریم محمودی و محمود عابدپور که در سال (١٣٨٩) نشریه گوهرگویا آنرا به چاپ رسانده است .