Abstract:
میرزا محمد حسین مشرقی غفاری، از جمله شاعران عارف گمنام قرن سیزدهم است ، دیوان اشعار وی حدودا سه هزار بیت دارد که هنوز بصورت نسخه خطی است و بچاپ نرسیده است . درباره شاعر اطلاعات چندانی دردست نیست حتی در تذکره ها نیز مطلبی درباره وی نیامده است . با کمی تامل در دیوان شعر مشرقی میتوان پی برد که او نیز چون دیگر شاعران معاصرش از شاعران سبک بازگشت است که در این میان درسطح زبانی به سبک خراسانی و ازجنبه های ادبی و فکری بیشتر به سبک عراقی و بویژه حافظ توجه داشته و بهمین دلیل کوشیده برخی مضامین و اوزان شعری و حتی لغات وترکیبات خاص وی را بکار ببرد. مشرقی ، شعر را بعنوان ابزاری برای بیان اعتقادات و نه انتقال احساسات بکار میگیرد و برخلاف شاعران همدورة خود، بدنبال فضل فروشی و خودنمایی با الفاظ پرآب و تاب و متکلف نیست ، بلکه زبانی ساده و روان و آرایه هایی زودیاب چون تشبیهات حسی و گاه استعاره را برمیگزیند. کاربرد شکل کهن واژه ها و واژه ها و ترکیبات عربی، ترکیب سازی، تصویرآفرینی، اقتباس و تضمین آیات و احادیث و استفاده از آرایه های ادبی بویژه تکرار و جناس از ویژگیهای چشمگیر سبک اوست ، که نگارنده را که دیوان اشعار وی را تصحیح کرده است ، بر آن میدارد تا برای اولین بار در این مقاله ضمن معرفی اجمالی شاعر، ویژگیهای سبک شناسی شعر او را نیز تبیین کند.
Machine summary:
با کمی تأمل در دیوان شعر مشرقی میتوان پی برد که او نیز چون دیگر شاعران معاصرش از شاعران سبک بازگشت است که در این میان درسطح زبانی به سبک خراسانی و ازجنبه های ادبی و فکری بیشتر به سبک عراقی و بویژه حافظ توجه داشته و بهمین دلیل کوشیده برخی مضامین و اوزان شعری و حتی لغات وترکیبات خاص وی را بکار ببرد.
کاربرد شکل کهن واژه ها و واژه ها و ترکیبات عربی، ترکیب سازی، تصویرآفرینی، اقتباس و تضمین آیات و احادیث و استفاده از آرایه های ادبی بویژه تکرار و جناس از ویژگیهای چشمگیر سبک اوست ، که نگارنده را که دیوان اشعار وی را تصحیح کرده است ، بر آن میدارد تا برای اولین بار در این مقاله ضمن معرفی اجمالی شاعر، ویژگیهای سبک شناسی شعر او را نیز تبیین کند.
مشرقی شعر را بیشتر بعنوان وسیله ای برای تبیین عقاید و اندیشه هـای خـود بکـارمیگیرد و بـدین سبب درکاربرد فنون بیانی و بدیعی درشعر خود اصرار چندانی ندارد و به قصد تکلف و اظهار فضـل هم شعر نمیگوید؛ اما درعین حال کاربرد فنون بیان بویژه تشبیه و برخی آرایـه هـای بـدیع لفظـی و معنوی؛ همچون : تکرار(در انواع مختلف )،جناس ، تلمیح ، تضمین آیات و روایات بخصـوص در قصـاید وی بسامد بالایی دارد.
هرچند وی نیز مانند دیگر معاصرانش به پای شاعران بزرگ دوران پیشین نمیرسد؛ اما تلاش کرده شعر خود را به شاعران بزرگ و برجستۀ این سبک نزدیک کند و تا حدی نیز در این کار موفق شده است ؛ چنانکه دیوان وی سرشار از مضامین ، ترکیبات و لغات شعری قدما بویژه حافظ است ؛ همچنین مشرقی از نظر مضامین شعری به اشعار مولانا و سعدی و سنایی نیز نظر داشته است .