چکیده:
پا به پای تکوین بلاغت در زبان عربی و پارسی و با این قصد که چیرگی و مهارت در صناعات و محسنات ادبی نموده شود و قدر و قربی برای شاعر فراهم آورد، گروهی از شاعران ایرانی و عرب طرح سرودن قصیده هایی را ریختند که شاعر در هر بیت از آن، آوردن یک یا چند صنعت بدیعی در معنای عام و شامل، عناصر دانش بیان و تا حدی معانی را بر خود التزام می کرد و در واقع فرهنگ مختصری از بلاغت را با سرودهی خود عرضه می داشت. این قصیده ها که بعدها به «بدیعیه» موسوم شدند، نخست در شعر پارسی و کمی پس از آن در شعر عربی رواج یافت. قصاید بدیعیه در هر یک از این دو زبان ویژگیها و مشخصه هایی دارند که آن ها را از بدیعیات دیگر باز مینمایاند. این مقاله، ترجمان بدیعیه سرایی در دو زبان پارسی و عربی، سیر تاریخی و بیان تفاوت ها و تشابهات آن هاست.
خلاصه ماشینی:
فصلنامهی لسان مبین(پژوهش ادب عربی) (علمی – پژوهشی) سال سوم، دورهی جدید، شمارهی ششم، زمستان 1390 بدیعیه سرایی در ادب پارسی و عربی مجاهد غلامی دانشجوی دورهی دکتری دانشگاه اصفهان دکتر حسین آقاحسینی دانشیار دانشگاه اصفهان چکیده پا به پای تکوین بلاغت در زبان عربی و پارسی و با این قصد که چیرگی و مهارت در صناعات و محسنات ادبی نموده شود و قدر و قربی برای شاعر فراهم آورد، گروهی از شاعران ایرانی و عرب طرح سرودن قصیده هایی را ریختند که شاعر در هر بیت از آن، آوردن یک یا چند صنعت بدیعی در معنای عام و شامل، عناصر دانش بیان و تا حدی معانی را بر خود التزام می کرد و در واقع فرهنگ مختصری از بلاغت را با سرودهی خود عرضه می داشت.
مطلع قصیده: چمن شد از گل صد برگ تازه دلبروار بهار یافت بهاری ز باد در گلزار 3- شرف الدین فضل الله حسینی قزوینی(م حدود 740 هق): صاحب بدیعیه ای حدود160 بیت به اسلوب قصیدهی سلمان، موسوم به «نزهة الابصار فی معرفة بحور الاشعار» که در مدح شمس الدین حسین بغال سروده شده است؛ و با مطلع: از اعتدال نسیم صبای عنــبربار عروس گل بخرامید سوی صفهی یار نگر که باز به پیغام فصل فروردین نقاب غنچه برانداخت لاله در کهـسار 4- شمس فخری اصفهانی: بدیعیهی 138 بیتی شمس فخری که خود آن را «مخزن البحور و مجمع الصنایع» نامیده، در سال 732 هجری و در مدح خواجه غیاث الدین محمد، همو که بدیعیهی سلمان نیز در ستایش وی است، سروده و در آن پنجاه و پنج بحر و هر بحر مشتمل بر یکی از صنعت های بدیع، التزام شده است: «و در [سنه] اثنی و ثلاثین و سبعمائه این بنده به خطه قم رسید...