چکیده:
مقاله حاضر در صدد مطالعه عدالت اجتماعی در خطبههای نماز جمعه
تهران در دوره دفاع مقدس است. از میان خطبای نماز جمعه تهران، حضرت آیت الله خامنه ای و آیت الله رفسنجانی به طور نظام مند مباحثی
را به عدالت اجتماعی اختصاص دادهاند. لذا فقط خطبه های این دو
خطیب بررسی میشود. برای چارچوب نظری از نظریات متفکران
مسلمان از جمله امام خمینی، شهید مطهری، دکتر شریعتی، سید قطب، شهید صدر و السباعی بهره گرفته شده است. دادهها با استفاده از
تکنیک تحلیل محتوا تحلیل شده و عدالت اجتماعی به چهار مقوله
اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و حقوقی تقسیم شده است. در پژوهش
حاضر ابتدا اطلاعات با پرسشنامه معکوس جمع آوری و در مرحله بعد برای تحلیل، دادهها وارد ترم افزار spss گردید. پافتهها بیانگر آن است
که عدالت اقتصادی مهمترین مقوله عدالت در نظر خطبای نماز جمعه
است و مسئولان مشکلات کشور را در حوزه عدالت اقتصادی می دانستند.
خلاصه ماشینی:
"بعد از بررسی نظریات مرتبط با عدالت و با ترکیب مؤلفههای آنها،مدل مفهومی تحقیق به شکل ذیل طرح میباشد: (به تصویر صفحه مراجعه شود) روش تحقیق در این پژوهش از روش تحلیل محتوا استفاده شده است.
مصادیق عدالت اقتصادی در پرسشنامه شامل نفی فرهنگ تجمل و اسراف،تشویق فرهنگ مصرف درست و به اندازه،ایجاد شرایط کار تولیدی،رفع موانع تولید،توزیع عادلانه خدمات میان مناطق،توزیع عادلانه درآمد،توزیع عادلانه کالاهای تولیدشده، توزیع ثروت قابل واگذاری بین مردم،انجام مبادله عادلانه،نفی مبادلات غیر عادلانه، برقراری امنیت مالکیت،احترام به دارایی مشروع افراد،حق مالکیت افراد برمبنای کار، حق مالکیت دولت،حق مالکیت جامعه،رفع تضاد طبقاتی و نفی کمکاری افراد در مسئولیتها میشود.
سوال اول آن بود که عدالت اجتماعی از بعد اقتصادی در خطبههای نماز جمعه تهران در دوران دفاع مقدس چگونه مطرح شده است؟در این راستا اولین بعد عدالت اقتصادی،بعد مصرف است که به نفی فرهنگ تجمل و اسراف،تشویق فرهنگ مصرف درست و به اندازه تقسیم میشود.
سوال سوم این بود که عدالت اجتماعی از بعد اجتماعی-فرهنگی در خطبههای نماز جمعه تهران در دوران دفاع مقدس چگونه مطرح شده است؟عدالت اجتماعی-فرهنگی شامل حق رای،حق بیان،برابری در قانون،برابری در فطرت و آفرینش،حق آموزش،حق انتخاب شغل،حق استفاده از وسایل ارتباط جمعی میشود.
در بعد عدالت اجتماعی حق رای در سال 1366،حق بیان در سال 1366،برابری در فطرت و آفرینش در سالهای 1362،1363،حق آموزش در سال 1362،1363 حق انتخاب شغل،برابری در قانون و حق استفاده از وسایل ارتباط جمعی در این دوران مورد توجه خطیبان نبوده است."