چکیده:
پیشبینی آینده یکی از دغدغههای همیشگی بشر بوده است. امروزه با پیشرفت دانش، ترکیب علوم گوناگون این امکان را به بشر داده است که با استفاده از دانش، مسیر زندگی آینده را طراحی کند. شریعت مقدس اسلام با بهرهمندی از منابع غنی، میتواند شیوهها و منابع آیندهپژوهی را غنا ببخشد. دانشمندان مسلمان با تأمل در موضوعات مرتبط با آیندهپژوهی، مانند زندگی جاودان اخروی، عصر ظهور، قضا و قدر، و پیشبینیهای بیان شده در روایات دینی، فصل جدیدی در این دانش ایجاد کردهاند. تبیین آیندة انسان در امتداد زندگی جاودان اخری، از تفاوتهای اساسی بین آیندهپژوهی اسلامی با آیندهپژوهیهای متداول است. تبیین تفاوتهای آیندهپژوهی طراحی شده به وسیلة بشر، با آیندة قطعی وعده داده شدة عصر ظهور از مهمترین تلاشهای علمی دانشمندان این حوزه است. تعمیق تفکر آیندهپژوهی نیازمند تبیین رابطه با موضوع «قضا و قدر» است؛ به گونهای که انسان نقش خود را در تدوین قضا و قدر الهی بداند. همچنین یکی از مسائل مطرح در منابع اسلامی، روایات معتبری است که بخشی از آینده را برای بشر پیشبینی کرده است. این روایات سختی پیشبینی آینده را از دوش بشر برداشته، اما اقدامها و طرحریزی برای آینده را بر دوش او نهاده است. آمادگی حوزههای علمیه برای تأمل در این عرصه، بستر مناسبی برای تحولات در پیش رو فراهم خواهد کرد
خلاصه ماشینی:
"دانشمندان مسلمان با تأمل در موضوعات مرتبط با آیندهپژوهی، مانند زندگی جاودان اخروی، عصر ظهور، قضا و قدر، و پیشبینیهای بیان شده در روایات دینی، فصل جدیدی در این دانش ایجاد کردهاند.
تبیین تفاوتهای آیندهپژوهی طراحی شده به وسیلة بشر، با آیندة قطعی وعده داده شدة عصر ظهور از مهمترین تلاشهای علمی دانشمندان این حوزه است.
این در حالی است که در مطالعات آیندهپژوهی، محققان بر اساس مبانی پذیرفتهشدة اعتقادی، به طراحی دوران مطلوب در آینده میپردازند؛ دورانی که ساختة دست بشر است، نه از پیش طراحی شده که به وسیلة اولیای دین بیان گردیده است.
بهبیان دیگر، علاوه بر آیندههای قطعی سرای جاودان (معاد) و عصر ظهور، که در باورهای دینی مسلمانان حتمی تلقی میشود، از آموزههای اسلامی استفاده میشود که بخشی از آینده نیز برای مسلمانان یا بشریت نیز ترسیم شده است.
آیندهپژوهی از این لحاظ، برای اندیشمندان اسلامی نیز مهم است که با استفاده از پیشبینی آینده، که در روایات معتبر آمده است، به طراحی و تبیین مسائل علمی و فرهنگی بپردازند تا بتوانند مؤمنان جامعه را در چنین شرایطی از گزند خطرات ایمن نگهدارند.
ملاک بررسی این معیارهای ارزشی و میزان مطلوبیت برای آینده، بر چه اساسی طراحی میگردد؟ مسئولیت جامعة امروز برای آینده، از چه بنیانهایی ریشه برگرفته است؟ اینها بخشی از مواردی است که باید در مطالعات آینده مد نظر اندیشمندان اسلامی قرار گیرد.
برخی از این حوزهها به دلیل ابهامآفرینی در مباحث فلسفی و کلامی، نیاز جدی به مطالعة دینی بر اساس مفروضات بنیادی اسلام دارد؛ چنانکه بررسی بنیانهای اخلاقی آیندهپژوهی نیز از کارهایی است که به دست اندیشمندان اسلامی به سرانجام مطلوب میرسد."