چکیده:
هرچند به طور اصولی باید سود و زیان ناشی از شرکت، در روابط خصوصی شرکا به نسبت سهم افراد در نظر گرفته شود، ولی با توجه به ضرورتهای موجود و نیاز به جلب مشارکت حداکثری، پیش بینی شرط تعلق سود بیشتر یا معافیت از تمام یا قسمتی از زیان در قراردادهای شرکت، امری متداول است. در حالی که ظاهر ماده 575 قانونی مدنی پذیرش تمام این شروط را برنمی تابد، بلکه مفهوم مخالف آن، بر بطلان شرط زیادت سود بدون عمل اضافه و شرط زیان بیشتر برای برخی از شرکا دلالت دارد. به همین جهت، ضروری است برای شناخت بهتر ماده 575، مبانی استدلالی آن بازخوانی شده و مورد نقد و بررسی قرار گیرد. در همین راستا، با بررسی ابعاد مختلف فقهی و حقوقی موضوع مورد نظر و تدقیق در مبانی ارائه شده توسط فقیهان و حقوقدانان، می توان به این نتیجه رسید که مانعی برای پذیرش شروط مذکور وجود نداشته و شایسته است قانون گذار با اصلاح ماده 575 قانون مدنی، امکان پیش بینی شرط زیادت سود بدون مقابله آن با عمل و امکان اشتراط زیادت زیان را فراهم آورد.
Although in principle the benefit and loss resulted from partnership is to be taken into consideration in private relationships proportionate to the parties’ shares، prediction of stipulating more benefit or exempting all or part of the loss in the company’s contracts، with respect to the existing necessities and the need for maximum participation، is a common practice. Whereas، the article 575 of the civil law apparently does not approve all these stipulations; rather، on the contrary، it signifies the invalidity of the condition of surplus benefit without extra
action and the condition of greater loss for some of the partners. That is why it is necessary to reappraise and critically review the discursive principles of article 575 in order to better understand it.
In this respect، through studying various legal and judicial dimensions of the issue in question and close examination of the principles presented by the jurists and legal experts، it can be concluded that there has been no barrier for approving the above-mentioned stipulations and that it behooves the legislator to provide for the possibility of predicting the stipulation of more benefit without its conflict with action and the possibility of stipulating greater loss.
خلاصه ماشینی:
"در همین راستا،با بررسی ابعاد مختلف فقهی و حقوقی موضوع مورد نظر و تدقیق در مبانی ارائهشده توسط فقیهان و حقوقدانان،میتوان به این نتیجه رسید که مانعی برای پذیرش شروط مذکور وجود نداشته و شایسته است قانونگذار با اصلاح مادۀ 575 قانون مدنی،امکان پیشبینی شرط زیادت سود بدون مقابلۀ آن با عمل و امکان اشتراط زیادت زیان را فراهم آورد.
به همین جهت قائلین به این استدلال دلیل خود را با این ادعا توجیه نمودهاند که شرط مزبور قید تراضی بوده و با انتفاء شرط،عقد نیز منتفی میگردد یا به تعبیر دیگر،مقصود متعاقدین از عقد و شرط ضمن آن به نحو وحدت مطلوب بوده است(محقق کرکی،24/8 و 25؛طباطبایی،62/9) نقد:در پاسخ به این استدلال،توجه به چند نکته مفید است: 1-صرف نظر از اینکه منظور از مخالفت شرط مزبور با کتاب به روشنی تبیین نشده،باید گفت که مخالفت با کتاب به این معنی است که شرط،مخالف احکام مذکور در کتاب باشد،درحالیکه در قرآن شریف حکمی مبنی بر ضرورت تناسب سود و زیان با اصل مال وجود ندارد تا شرط مورد نظر،مخالف آن تلقی گردد(سبحانی، جلسۀ 1388/7/29).
البته به موجب منطوق مادۀ 575 قانون مدنی میتوان برای یک یا چند نفر از شرکا در مقابل عملی که انجام میدهند،سهم زیادتری از سود در نظر گرفت،اما در خصوص شرط زیادت سود بدون مقابلۀ آن با عمل و یا شرط زیادت یا تمامت زیان علیه یک یا چند نفر از شرکا،در شرایط کنونی حقوقی در قلمرو حقوق مدنی باید معتقد به مخالفت شروط مزبور با ظاهر مادۀ 575 و در نتیجه بطلان آن گردید."