چکیده:
«قرائت قرآن کریم» از جمل? علوم قرآنی است که ریش? آن به قدیمی ترین تالیفات دانشمندان قرآنی بازمی گردد و به عنوان علمی بر پای? نقل، استوار است. انواع اختلاف در قرائات قرآنی متعدد می باشند که تقسیم بندی این انواع و جامع نگری در خصوص آن، از دیرباز مورد گفت وگوی صاحبان این فن بوده است. اختلاف نظریات در این باره فراوان است که دستیابی به الگوی مناسب و جامع را با دشواری روبه رو کرده است و همین مساله، این شبهه را القا کرده است که قرائات مختلف ممکن است به حدی فراوان و متنوع باشند که اساس قرآن را تغییر دهند. در این مقاله، پس از نقل، بررسی و نقد عمد? نظریات مطرح شده دربار? تقسیم قرائات، الگوی تقسیم بندی جامعی در انواع قرائات ارائه گردیده است. سپس، با همین الگو، هفت و ده قرائت مشهور در تمام آیات قرآن کریم بررسی و پس از شمارش و دسته بندی موارد، جدول نتیج? شمارش اختلافات و انفراد قاریان و راویان، ارایه شده و نشان داده است علی رغم اصالت قرائت واحد نبوی(ص) و عدم پذیرش قرائات مختلف به عنوان اصل نازل شده از جانب خدای متعال، تعداد و تنوع اختلافات منقول به حدی نیست که در متن متواتر قرآنی اشکال ایجاد کند.
خلاصه ماشینی:
» (عسقلانی، 33) 3ـ2ـ ابنقتیبه دینوری (م 276ق) پس از اشاره به اندیشیدن در وجوه اختلاف بین قرائات، آن را بر هفت وجه یافته و چنین برمیشمرد: 3ـ2ـ1ـ اختلاف در اعراب کلمه یا حرکات بنای آن به گونهای که کلمه را از شکل نگارش و معنایش تغییر نمیدهد؛ همانند: «هؤلاء بناتی هن اطهر ـ اطهر لکم» (هود، 78) که قرائت به نصب، در شواذ و قرائت به رفع، قرائت معروف است (عمر و مکرم، 2/402) و «و هل نجازی الا الکفور ـ و هل یجازی الا الکفور» (سبأ، 17) که قرائات نافع، ابوجعفر، ابوعمرو، ابنکثیر، ابنعامر و شعبه «و هل یجازی الا الکفور» است و سایر قاریان و راویان «و هل نجازی الا الکفور» قرائت کردهاند (ابنجزری، 2/350).
3-7- ابوالفضل رازی (م 454ق) اختلاف در کلام را خارج از هفت وجه نمیداند و این وجوه را چنین ذکر میکند: 3-7-1- اختلاف در اسماء در تعداد و جنس 3-7-2- اختلاف در صرف افعال 3-7-3- اختلاف در وجوه مختلف اعرابی 3-7-4- اختلاف در کاهش و افزایش 3-7-5- اختلاف در تقدیم و تأخیر 3-7-6- اختلاف در ابدال 3-7-7- اختلاف در لهجهها و لغات (زرقانی، 1/143-144) 3-8- ابوجعفر محمد بن حسن طوسی (م 460ق) با بیان اینکه در مذهب و روایات شیعه، نزول قرآن به یک شکل مطرح شده است، به اجماع عالمان شیعه به جواز قرائت قرآن به صورتهای متداول بین قاریان اشاره میکند.