چکیده:
با وجود آنکه در سال های اخیر بسیاری از نسخههای خطی به واسطة پژوهشگران تصحیح و چاپ کرده اند ولیکن کم نیست آثاری که هنوز در گوشه و کنار کتابخانههای مختلف دنیا در زاویه ی گمنامی به سر میبرد. یکی ازاین نسخههای نفیس و منحصر به فرد، منظومهای است در قالب مثنوی در شرح عشق و عاشقی به شیوه ی ده نامه سرایی که یکی از شیوههای معمول ادب فارسی به ویژه در قرن هشتم هجری است. یگانه نسخهای که از این منظومه ی غنایی به جای مانده و یا تا کنون یافت شده ، نسخهای است که در کتابخانه ی توبینگن برلین نگهداری میشود و تاکنون تصحیح و چاپ نگردیده و ناشناخته باقی مانده است . این پژوهش بر آن است تا برای نخستین بار به معرفی این منظومه ی نفیس متعلق به قرن هشتم هجری که از جهت ادبی دارای ارزش فراوانی است ، بپردازد . روش تحقیق نیز به صورت اسنادی – تحلیلی است. بدین ترتیب که سعی گردید پس از تهیه ی فیلمی از تنها نسخه ی موجود و بازخوانی آن نسخه، این منظومه ی نفیس که به روش دیگر ده نامههای ادب فارسی ، با بافت و ساختی گوناگون سروده شده است ، مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد .
خلاصه ماشینی:
"( همان : 25 ) بافت و ساخت قسمتهای مختلف داستان بدین گونه تدوین و تنظیم گردیده است : 1- آغاز داستان محب و محبوب 2- زاری کردن محب در فراق محبوب بعد از بیداری و احوال او 5- جمع آمدن مرغان به دستور نصرت - بردن صبا هدهد را به اقلیم ثانی 8- خبر آوردن هدهد از محبوب - رسیدن محب به فغفور چین و ملاقات ایشان 12- در طلب کردن فغفور محب را و زاری محب در عشق محبوب 13-آمدن بخت به نزد فغفور و حکایت محب 14- در صفت بهار و عروسی کردن 15- در واقعه دیدن فغفور که تاج از سرش افتاد و وفات یافتن او 16- بر تخت نشستن محب به جای فغفور چین بررسی و تحلیل : با تأمل در عناوین این منظومة عاشقانه میتوان چنین نتیجه گرفت که دهنامة محب و محبوب با دهنامههای دیگر ادب فارسی دارای وجوه اشتراک و افتراقی است .
انجام این منظومه نیز دارای آرایشی متفاوت از دیگر دهنامههای ادب فارسی است و آن اینکه پس از وصال عاشق و معشوق به یکدیگر، عاشق بر تخت شاهی نشسته و هر کدام از آن ده یار جوان که در اثنای داستان محب را در وصال محبوب یاری داده بودند، در پایان داستان نیز به مقام و منصبی رسیده و از جانب محب که ( به جای فغفور، پدر محبوب، به تخت نشسته) مقام وزارت و صدرات و نیابت و ....
4- یکی از دهنامههای مغفول و فراموشی شده ادب فارسی که در هیچ یک از تذکرهها و کتب تاریخ ادبی و نیز فهرست نسخههای خطی منزوی نام و نشانی از آن نیست، دهنامه محب و محبوب است که با آرایشی خاص در قرن هشتم هجری به نام شاه شجاع سروده شده است ."