چکیده:
سرزمین هند که دارای قدمتی 6000 ساله است، انباشته از اسطوره های بیشماری می باشد که واکاوی هر یک از آنها، دریچه هایی از آگاهی را به ذهن بشریت باز خواهد نمود. هنر و تمدن این سرزمین را همچون سایر ملل باید در دل اساطیر و خدایان آن بررسی نمود دراویدیان که نیای ساکنان این سرزمین محسوب می شوند، طبیعت پرستانی بودند که به خلق تمدن درخشان دره سند دست زدند. اعتقادات آنان خاستگاه بارز خدایان و کیش های بعدی هند گردید. دوران بعدی در تاریخ هند هجوم آریاییان جنگ جوست که با ورود خود مرحله ای را تحت عنوان عصر ودایی رقم زدند. در فرهنگ اساطیری هند خدایان بسیاری می توان بر شمرد که دارای اعضای متکثر هستند: چندین سر، چندین چشم، چند بازو، چند خرطومی و غیره. هر عضو نماد مفهومی خاص است برای مثال خدای سه سر، سه وجه از قدرت خود را به نمایش می گذارد. سرها مراکز تعقل و نیروی فرمان روایی هستند؛ یا اینکه تعدد چشمان، دوری از اشتباه و احاطه بیشتر به جهان را به همراه دارد و تعدد گوش ها، دریافت بهتر کلام الهی را می رساند. وارونا هزار چشم، میترای هزار گوش، آگنی سه صورت، شیوای سه چشم از جمله خدایان متکثر الاعضا هستند که مفهوم خارق العادگی و نیروی الهی را به همراه خود دارند.
خلاصه ماشینی:
"» (کوماراسوامی،14:1382) چند جهت اصلی را در شکل گیری موجودات اساطیری از جمله موجودات اساطیری هند، که عمدتا نمود مظاهر طبیعت اند، می توان تشخیص داد: نخست اینکه چون داستان پردازی از مانای مشهود در امر شگرف، به قداست حقیقی می رسد و کوششی است در راه تعالی جویی و جمع و تالیف موقعیت انسانی و آنچه که در حیطه اختیار انسان نیست و یا بهرمندی یکی از دیگری، طبیعی است که مرحله نخستین، عبارت باشد از شخصیت بخشی به چیزی که متعال ناب است و نیز تخصیص قوایی که بیانگر و نمودگار مانااند.
هر چند که ژان شوالیه در تعریف خود از "سه سر" در پیوند دادن آن به مذهب (و اینکه مهمترین نمونه های سه سر در مورد نمادهای مذهبی اجرا می شده است، و اساسا از این نماد در بیان یک تصویر الهی نیز استفاده می شده) دچار شک و تردید می شود ولی خود در ادامه نمونه هایی از خدایان سه سر را معرفی می کند که همگی تاکید بر ارتباط این ویژگی (انباشتگی شاهوارگی) با خدایان دارند.
با در نظر گرفتن توضیحات نمادشناختی بیان شده، می توان تکثر سرهای او را که در زیر تاج شاخ گاو( به عنوان نماینده نماد جهانی بارورسازی) قرار گرفته اند را به تمایل انسان آن دوره برای داشتن خداوندی قادر ربط داد، انسانی طبیعت پرست که به دنبال خداوندگاری بوده که در عین برآوردن نیازهای او به عنوان یک انسان کشاورز ، بتواند به همه جوانب اشراف داشته باشد."