چکیده:
ادبیات تطبیقی یکی از زمینه های نو و شوق انگیزدر ادبیات معاصر جهان است و بی تردید نقشی سازنده و موثر در غنی سازی ادبیات هر ملتی ایفا می کند، چرا که زمینه های شناخت و بهره مندی وسیع از ادبیات ملل مختلف را ایجاد می کند، مقایسه ابونواس وسنایی ازآن جهت مورد تاکید است که هر دو شاعر از شرایط سیاسی، فرهنگی و مذهبی نسبتا مشترکی برخوردار بوده ودرتوسعه شعرحکمی و زاهدانه صاحب ابتکار و نوآوری هستند. دیگر اینکه هر دو شاعرالگوی شاعران سراینده شعر زهدی و حکمی بعد از خود قرار گرفته اند و از طرفی دیگر، شالوده آرا و افکار آن ها ازمفاهیم وآموخته های دینی تشکیل شده وبهره زیادی ازقرآن وحدیث مخصوصا احادیث علوی برده اند. همچنین، هردوشاعر سالیانی از عمر خود را در رابطه با دربار بوده اند و به مدح پادشاهان پرداخته اند ، سپس براثر تحولاتی که در زندگی آن ها رخ داده، به سوی اشعار زهدی روی آورده اند. اشعارزهدی ابو نواس و سنایی با توجه به موضوعات مشترکی همچون دنیا، آخرت، آرزو، مرگ، حساب و کتاب و... امکان بررسی تطبیقی را دارند. بررسی های این مقاله، براساس اشعار زهدی موجود در دیوان دو شاعر صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
(261 :1343 ٥-مهمترین موضوع های اشعار زاهدانۀ ابونواس و سنایی در شــعر زهــدی ، عمومــا موضــوع هــایی از قبیــل ، تحقیــر دنیــا و نکــوهش آن ، نفــس و مبــارزه بــا آن ، یــاد آوری مــرگ و آخــرت ، قناعــت ، نــدامت ، توبــه ، نکــوهش مــال و ثــروت و مــذمت آرزوهــایی طــولانی و ماننــد آن مــد نظــر شــاعران زهدیــه ســرا مـی باشـدکه البتـه ابونـواس و سـنایی هـم بـه ایـن موضـوع هـا توجـه داشـته انـد.
گر تو را مال و جاه و تمکین است حادث و وارث از پی این است (سنائی ، بی تا:٣٦٨) کــه البتــه مفهــوم ایــن بیــت از حــدیث شــریف «لکــل امــریء فــی مالــه شــریکان :الــوارث و الحــوادث »گرفتــه شــده اســت (نهــج البلاغــه ، کلمــات قــصار:٤٢١)؛ لــذا هــر چه از ثروت بماند، متعلق به دیگران است : مالت آن دان که کام راند از تو کآنچه نماند از تو آن بماند از تو (همان :٣٦١) ثروت نصیب افراد پست و حقیر میگردد و انسان عاقل از آن دوری میکند : نشود مال جز به دون مایل جاهل از طبع بد شود سایل (همان :٤٠٧) سـنایی تاکیـد مـیکنـد کـه دینـار بـا دیـن جعفـری قابـل جمـع نیـست و فقـط یکـی را میتوان انتخاب کرد: گرد جعفر گرد گر دین جعفری جویی همی زانکه نبود هر دو هم دینار و هم دین جعفری ثروت انـدوزی و جـاه طلبـی انـسان را بنـده خـود کـرده وکـوری آخـرت را بـه دنبـال دارد و مصداق آیه «اولئک کالانعام بل هم أضل » همین ها هستند.