چکیده:
متکلمان امامیه، اشاعره و معتزله عقاید خویش را به همراه استناد به آیات قرآن در کتاب هایشان بیان کرده و حتی در محکوم کردن یکدیگر از آیات بهره جسته اند. این پرسش وجود دارد که آیا صاحبان مذاهب کلامی در استفاده از آیات قرآن به انواع سیاق آیات توجه داشته اند و آیا سیاق آیات می تواند برداشت های مختلف را پوشش دهد؟ علامه شوشتری در احقاق الحق کلام شیعی را از علامه حلی و کلام اشعری را از روزبهان آورده و در آخر به اثبات عقاید کلامی شیعه و نقد گفتار روزبهان می پردازد. در گفتار هر یک استناد به آیات موجود است. این پژوهش درصدد است استناد هر سه متکلم به آیات را در بحث رویت خدا، از منظر سیاق آیات بررسی نماید. ضمن جستجو روشن می شود که روزبهان در استنادش به آیه 143/اعراف در بحث رویت خدا خطا رفته و آن را جسمانی معنا کرده و دیدگاه کلامی اش را حمل بر آیه نموده است. علامه حلی و قاضی شوشتری نیز به دلیل اهتمام به ابطال نظر او و اشاعره از سیاق آیه تا اندازه ای غافل شدند.
خلاصه ماشینی:
"علامه حلی برای مقابله با اشاعره و فضل بن روزبهان و در جهت محکوم کردن عقایدایشان،که رؤیت جسمانی خداوند را در دنیا محال و در آخرت اثبات مینمودند،ایننوع رؤیت را هم در دنیا و هم در آخرت نفی نموده است و مراد از لن را نفی در دنیا و آخرت میداند در حالی که قرینهای برجسمانی بودن رؤیت در آیه وجود ندارد و اگرعلامه حلی نفی رؤیت جسمانی میکند براساس بافت و مفهوم سیاق کلی آیات قرآناست و استناد ایشان به آیه /153نساء مبنی بردرخواست رؤیت جسمانی خدا از جانبقوم موسی ارتباطی با سیاق آیۀ /143اعراف که درخواست موسی بررؤیت قلبی استندارد.
قاضی تلاش دارد که اشاعره را محکوم کند از اینرو معنای لغوینفی لن را به سمت مستقبل و بالتبع آخرت میبرد و تا آنجا میرود که همانند اشاعرهرؤیت مذکور در آیه را جسمانی گرفته و تنها تفاوتش با آنان در این است که مفهومرؤیت جسمانی را در آخرت نیز نفی میکند برخلاف اشاعره که آن را در آخرت جایزمیدانند و حال آنکه سیاق آیه،مربوط به تجلی و علم ضروری از نوع حضوری است نهرؤیت جسمانی و این پرسش از این علمای شیعه قابل طرح است که به چه دلیلی رؤیتمذکور را جسمانی گرفتهاند تا نیاز باشد نفی لن را تا آخرت ادامه دهند؟عدم رؤیتجسمانی خدا به دلیل آیات دیگر و دلایل عقلی و نقلی قابل اثبات است نه اینکه آیۀمذکور مربوط به رؤیت جسمانی باشد تا بحث برسر حرف لن شود و ابدیت در دنیا وآخرت را برای آن اثبات کرد."