چکیده:
کتاب سلیم بن قیس هلالی از کتابهای روایی کهن شیعه است که از گذشتههای دور تا به امروز مورد نقد و نظر صاحب نظران بوده است. برخی این کتاب را به طور مطلق معتبر تلقی کردهاند، عدهای مطلقا آن را غیر معتبر دانستهاند و گروهی قائل به اعتبار نسبی کتاب شدهاند. در نوشتار حاضر، از میان سه نظریة یادشده، نظریة سوم (اعتبارنسبی کتاب) برگزیده شده است. از اینرو، ضمن اقامة شواهدی بر اعتبار کتاب، به چند مورد از نقدهای وارد بر کتاب نیز پرداخته شده است.
خلاصه ماشینی:
"شیخ طوسی در الفهرست دربارة کتاب سلیم اینگونه اظهار نظر میکند: سلیم بن قیس هلالی که کنیهاش اباصادق است، دارای کتابی است که ابن ابیجید از محمد بن حسن بن ولید از محمد بن ابیالقاسم ملقب به ماجیلویه از محمد بن علی صیرفی از حماد بن عیسی و عثمان بن عیسی از ابان بن ابیعیاش از سلیم برای ما روایت کرده است.
در منابع حدیثی شیعه، حسین بن سعید اهوازی در کتاب الزهد خویش که در شمار قدیمیترین منابع حدیثی محسوب میشود، حدیثی را از عثمان بن عیسی، از عمر بن اذینه از سلیمان بن قیس روایت میکند (اهوازی، کتاب الزهد 1399: 7) که به نظر میرسد «سلیمان» تصحیف «سلیم» است، زیرا عین همین حدیث در تفسیر عیاشی از سلیم بن قیس روایت شده است (عیاشی، تفسیر عیاشی بیتا: 2/ 299) محمد بن حسن صفار (م290ق) در بصائرالدرجات حدیثی را به نقل از ابراهیم بن عمر یمانی از سلیم بن قیس هلالی روایت میکند (ابن صفار، بصائرالدرجات 1404: 103).
شیخ صدوق در جای دیگر از کتاب کمال الدین و تمام النعمة با اینکه ابان بن ابیعیاش را نیز در سلسله سند روایت میآورد، اما ابراهیم بن عمر یمانی را در مرتبة قبل از ابان بن ابیعیاش و راوی بلاواسطه از سلیم بن قیس ذکر میکند: حدثنا محمد بن الحسن بن أحمد بن الولید رضی الله عنه قال: حدثنا محمد بن الحسن الصفار، عن یعقوب بن یزید، عن حماد بن عیسی، عن عمر بن أذینة، عن أبان بن أبیعیاش، عن إبراهیم بن عمر الیمانی،(21) عن سلیم بن قیس الهلالی قال: سمعت سلمان الفارسی رضی الله عنه یقول: کنت جالسا بین یدی رسول الله’ فی مرضه التی قبض فیها ..."