خلاصه ماشینی:
"کمال الدین عینی1ما امروز اگر وضع سالیان 38-1937 را بیاد بیاوریم و در این باب اندیشه کنیم که آنزمان داملا صدر الدین عینی«دشمن خلق»و«ملنجی(ملتگرا)بورژوازی»اعلامشده بودند،میتوانیم ارادۀ قوی،جسارت میهنپرستی،علاقۀ باطن و روحی ایشانرا نسبت به زبان و فرهنگ ملی باز یک بار دیگر تصور کنیم،معلوم و آشکار میگرددکه داملا صدر الدین عینی به عقیده و افکار علمی خویش،صرفنظر از هرگونه هجومهااستوار بوده و به خاطرخواهی«اینجا بزنهای»سیاسی و سیاست زمان لغتنامۀخویش را تغییر ندادند،به تقدیر آن تن داده،انتشار نگردیدن ثمرۀ زحمات سالیانۀخویش را والاتر از خرابکاری در رشد زبان ملی پنداشته است.
باز میگویم حیفا که لغتنامۀ داملا1ص،عینی صرفنظر از اهمیت علمی بزرگ داشتنشو ارزشهای عملی آن برای مردم تاجیک سروقت در خدمت خوانندگان گذاشته نشد،ولی بادلایل قاطع میتوان گفت که نسخۀ آن لغت در دوشنبه در آکادمی علوم و نسخۀ دیگرش درلنینگراد(سنت پطرزبورگ)در پژوهشگاه خاورشناسی از سال 1938 به بعد در اختیار لغتسازانبوده،برای تنظیم و تدوین لغت و لغات کوچک(جیبی)گوناگون استفاده شده است.
اگر ما مندرجۀ این کتاب را که بیش از یازدههزار لغت است به انواع در بالا نامبرده جدا کرده نشان دهیم،تقریبا به همین نتیجه میآیم:50 درصد این لغات از زبان زندۀ خلق تاجیکند کهتا به حال در کتابی غون کرده نشدهاند و 50 درصد دیگر از کتابهای لغت و ادبیات گرفته شدهاند،نیمۀ این 50 درصد آخر آن لغاتی میباشند که برای استفاده از ادبیات کلاسیک تاجیک ضرورندو نیمهای دیگرش آن لغاتی است که فعلا در ادبیا نفیسهای امروز تاجیک کار فرموده شدهایستادهاند اما معنی آنها به عامۀ نوسواد و جوانان نورس روشن نیستند."